فردای کرمان – گروه فرهنگ و هنر: سیزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران هفته‌‌ی گذشته در حالی برگزار شد که کرمان و اکثر نقاط کشور در وضعیت قرمز کرونا قرار داشتند و روزهای بحرانی را می‌گذراندند. برگزاری جشنواره در این شرایط که به گفته‌ی مسئولان با تعداد محدود و رعایت تمام پروتکل‌ها برگزار شد می‌توانست در روحیه‌ی مردم تاثیرات زیادی داشته باشد، اما جشنواره‌ای که در ادوار گذشته شور و نشاط زیادی در شهر ایجاد می‌کرد با سردی و در سکوتی ناخواسته برگزار شد، و فقط محدود به فضای مجازی بود که آن‌جا هم مخاطبان زیادی نداشت.
رحیم بنی‌اسدآزاد عکاس و خبرنگار ایسنا برای پی بردن به چند و چون این دوره از جشنواره موسیقی نواحی به سراغ «فواد توحیدی» چهره‌‌ی شناخته شده‌ی این حوزه و عضو شورای علمی سیزدهمین جشنواره موسیقی نواحی رفته و با او درباره‌ی حال و هوای جشنواره به گفت‌وگو نشسته است. به گفته‌ی بنی‌اسد، او که عرق خاصی نسبت به جشنواره دارد تمام قد پای کیفیت جشنواره می‌ایستد.
متن این مصاحبه را که در فردای کرمان بازنشر کرده‌ایم در ادامه بخوانید.
شما به عنوان کسی که سال‌ها تجربه‌ی جشنواره موسیقی نواحی را داشتید بفرمایید جشنواره‌ی امسال را در شرایط کرونایی چه طور دیدید؟
با توجه به محدودیت‌هایی که داشتیم به نظرم جشنواره با بهترین حالت ممکن برگزار شد و چون مخاطب از نزدیک امکان دیدن اجراها را نداشت، گروه تصویربرداری با چند دوربین و با کیفیتی بسیار مطلوب کارها را ثبت و ضبط کردند و در کنار پخش لایو، شبکه‌ی جام‌جم هم اجراها را به‌صورت زنده برای مخاطبان خارج از ایران پخش کرد و مصاحبه‌هایی هم توسط انجمن موسیقی ایران، و صداوسیمای کرمان با هنرمندان در همان محل انجام شد.
صبح‌ها هم گروه‌ها به نقاط دیدنی کرمان می‌رفتند و آثاری را با تصاویر این اماکن و موسیقی آن‌ها تصویربرداری می‌کردند که به تدریج پخش می‌شود. مجموعه مقالاتی هم با موضوع دوبیتی‌خوانی در کتابی چاپ خواهد شد و فیلم‌های مستندی هم از هنرمندان نواحی به زودی در خود محل زندگی آن‌ها تولید خواهد شد. دیگر اینکه در این دوره، قبل از اجراها توضیحاتی توسط کارشناسان داده شد تا مخاطب را تا اندازه‌ای با ظرایف اجرا آشنا کنند و جنبه‌ی آموزشی هم داشته باشد. هیات علمی و دبیر جشنواره تصمیم گرفتند که کمی روی این مساله هم کار شود.
از خصوصیات بارز موسیقی نواحی مردمی بودن آن است و اینکه از دل مردم هر منطقه آمده و همین بود که جشنواره را در ادوار گذشته پرشور می‌کرد، اما امسال به دلیل شرایط کرونا و مجازی بودن، جشنواره رونقی نداشت و سوت و کور بود، نظر شما چیست؟
مسلما وقتی مخاطب را از یک اجرای هنری بگیریم، اصل مساله را از دست داده‌ایم، اما جشنواره‌ی امسال حسن‌های دیگری هم داشت، از جمله اینکه برای اولین بار کارها با چندین دوربین و با کیفیتی فوق‌العاده ثبت و ضبط شد. چیزی که در هیچ جشنواره‌ی موسیقی نظیر این ثبت و ضبط دیده نشده بود؛ برای همین مخاطبی که عاشق موسیقی نواحی باشد می‌تواند بعدا کارهای هنرمندان را با کیفیت عالی در فضای مجازی دنبال کند.
اینکه جشنواره‌ی امسال در شرایط کرونایی برگزار شد اتفاق مثبتی بود، ولی برگزاری با این سکوت، این ذهنیت را ایجاد کرد که هدف برگزاری جشنواره به هر قیمتی بوده؟ این طور نیست؟
نه. این نظر شماست. به هر قیمتی نبود! موسیقی نواحی متاسفانه تنها نقطه‌ی به روزش همین جشنواره است. دلیلی نداشت این را هم از خودمان دریغ کنیم. برای همین با توجه به شرایط کرونا باز هم جشنواره برگزار شد، موضوع جشنواره امسال هم بسیار هوشمندانه انتخاب شد. موضوعی که به صورت آوازی و حداکثر با دو مجری اجرا شد. یعنی یا خواننده به‌صورت انفرادی بود و یا یک نوازنده، آن را همراهی می‌کرد. این موضوع یعنی دوبیتی‌خوانی در عین مهم بودن برای مخاطب عام، کمی کسل‌کننده است و خواص با آن ارتباط بیشتری می‌گیرند.
دربارۀ انتخاب آثار و کیفیت اجراها هم بفرمایید؟
کیفیت و تنوع آثار بسیار عالی بود. هیچ کار ضعیفی در جشنواره اجرا نشد. همگی باکیفیت بودند و اکثر افرادی که به جشنواره آمدند برای اولین بار دعوت می‌شدند. اگر افرادی هم مجدد دعوت شدند دلیل این بود که این افراد در ژانر جدید هم قدرتمند بودند.
فکر نمی‌کنید برگزاری جشنواره به این حالت به اعتبار جشنواره لطمه زد؟
هیچ لطمه‌ای به اعتبار جشنواره زده نشد و به نظر من، از سایر دوره‌ها مفیدتر بود. هم در کاروانسرای گنجعلیخان و هم در نقاط دیدنی کرمان یک آرشیو عالی از موسیقی نواحی تهیه شد و آینده ثابت می‌کند که هیچ جشنواره‌ای تا به‌حال این اندازه دستاورد ثبت شده نداشته است. در ضمن، فراموش هم نکنید قسمت ضبط‌های مستند از هنرمندان نواحی هنوز شروع نشده و از چند روز دیگر این قسمت جشنواره هم عملی می‌شود.
بهتر نبود برای جذب مخاطب بیشتر موضوعی غیر از دوبیتی‌خوانی انتخاب می‌شد؟
منظورتان از مخاطب بیشتر را متوجه نمی‌شوم! وقتی استاندار کرمان اجازه‌ی ورود مخاطب به محل برگزاری را ندادند و البته حق هم داشتند مخاطب بیشتر، چطوری از کارها استفاده کند؟
منظورم مخاطب فضای مجازی است؛ چون مخاطب لایوها بسیار کم بود؟
اجازه بدهید کارها به تدریج در فضای مجازی و خصوصا آپارات آپلود شود بعد میزان مخاطبان، گویای موفقیت جشنواره خواهد بود در ضمن هیچ اجرای موسیقی نواحی به صورت لایو مخاطب مورد نظر خودش را نمی‌تواند به دست آورد. چون همه مطمئن هستند به‌صورت آفلاین در آینده می‌توانند به آثار دسترسی داشته باشند.
آیا این مقدار محدود پرداختن به دوبیتی‌خوانی که موضوع مهمی در موسیقی نواحی است کافی بود؟
دوبیتی متن غالب موسیقی نواحی است و از این موضوع مهم‌تر، در موسیقی نواحی نداریم. تعداد سازها و سر و صدای بیشتر دلیل بر کیفیت موضوع نیست. دوبیتی تنها نمونه‌ی شعر پارسی است که ریشه در ترانک‌ها و فهلویات دوره‌ی ساسانی دارد و سبکی عربی و وارداتی نیست. موسیقی نواحی بدون دوبیتی چیز زیادی برای گفتن ندارد همانطور که موسیقی کلاسیک ایرانی بدون غزل ندارد.
در این جشنواره به دوبیتی محدود نبود، ما از سیزده استان نمونه‌هایی داشتیم و از استان کرمان هم پنج نمونه‌ی متفاوت از نواحی مختلف آن را داشتیم و می‌توانم بگویم نقاط مهم دوبیتی‌خوانی کشور، همگی اجرا داشتند.
شما گفتید اجراها ضبط شده و هنوز هم ادامه دارد پس بیشتر ضبط آثار بوده است و این دیگر با تعریف جشنواره سنخیت ندارد؟
شما به نوعی سعی در تحمیل این مساله دارید که جشنواره‌ی امسال بی ارزش بوده و اصلا آیا جشنواره بوده؟، اگر دوست دارید من این قضاوت را تایید کنم به هیچ وجه معتقد نیستم. با توجه به شرایط همه چیز عالی پیش رفت. عده‌ای در لایو کارها را دنبال کردند. آثار زیادی ثبت و ضبط شد و قسمتی از کارها در آینده برای همه‌ی علاقمندان در دسترس خواهد بود. به اضافه‌ی مستندهایی که در مناطق زندگی آن‌ها تولید می‌شود. من نمی‌توانم روی این همه دستاورد خط بطلان بکشم.
من نمی‌گویم بی‌ارزش بود، اینکه جشنواره با همه‌ی محدودیت‌ها برگزار شد خیلی هم خوب بود؛ من می‌گویم اگر مخاطب بیشتری جشنواره را می‌دید می‌توانست با توجه به نشاطی که جشنواره موسیقی نواحی ایجاد می‌کند در این شرایط سخت بر روحیه‌ی مردم اثر مثبتی بگذارد؛ این طور نیست؟
مردمی هم بودند. خیلی‌ها از طریق لایو برنامه‌ها را دیدند. در ضمن تمام شرکت‌کنندگان هم قسمتی از مردم هستند و در یک رویداد معتبر هنری شرکت کردند و البته دستمزد مالی هم برای آن‌ها در نظر گرفته شد. کارهایشان هم برای همیشه و با کیفیت عالی ثبت شد. شما اگر به جای دبیر جشنواره بودید چه می‌کردید؟ اتفاق بهتر دیگر این جشنواره این بود که اکثر مسایل اجرایی از جمله پوستر، مسایل مربوط به اسکان، پذیرایی، ایاب و ذهاب شهری، تصویربرداری، صدابرداری، و اجرای مجریان به وسیله‌ی همشهریان کرمانی انجام شد، آن هم در سطح عالی؛ این‌ها برای کرمان بی‌سابقه بود.
خود من کار مطبوعاتی می‌کنم و می‌دانم یک خبرنگار باید با دید نقد یک مساله را واکاوی کند تا بتواند برای مخاطب رسانه، ایجاد جذابیت کند، ولی این را بهتر می‌دانم که بعضی رسانه‌ها سعی در تخریب جشنواره دارند. فکر می‌کنم حداقل خبرنگاران کرمانی باید انعکاس مثبتی از جشنواره داشته باشند تا این جشنواره بتواند در استان کرمان به بقای خود ادامه دهد. حضور یا عدم حضور امثال من، اصلا مهم نیست، مهم مردم نجیب کرمان هستند که بتوانند از تنها جشنواره ملی در استان خود لذت ببرند.
اینکه جشنواره در کرمان ماند اتفاق مثبتی است و همه دوست دارند که جشنواره سال‌های سال در کرمان بماند.
با کیفیتی که تیم اجرایی جشنواره‌ی امسال را جلو بردند و تحسین دبیر جشنواره، معاون وزیر فرهنگ، ریاست انجمن موسیقی و سایر مئسولان، احتمال ماندگاری جشنواره بسیار بالا رفت. البته با تغییر ریاست جمهوری و وزرا هیچ چیزی قابل پیش‌بینی نیست. /پ
نظر خود را بنویسید