فردای‌کرمان ـ کورش افضلی*: «شهر بم مرکز شرق استان کرمان و شهری با سابقه‌ی بزرگ تمدنی و نجات‌یافته از آسیب‌ها و بلایای انسانی و نابخردانه‌ی دوران معاصر ایران است. شهرسازی ایران، شهرها را به سمت ابهام و بدون چشم‌انداز سوق داده است. شهر بم به واسطه‌ی زلزله 5 دی ماه 1382، نجات یافته است. شهر بمِ نجات‌یافته دارای نظریه توسعه است. نظریه توسعه شهر بم، قواعدی و اصولی را برای مدیریت شهری تعریف کرده که نمی‌گذارد باغ را خراب کند، بناهای تاریخی و ارگ باستانی را رها نماید، پهنه باستانی را نادیده بگیرد، میراث‌فرهنگی ناملموس را فراموش کند. با وجود این نظریه توسعه شهری، که مدیون سند مدیریت منظر فرهنگی بم هستیم، مدیریت هماهنگی در شهر بم وجود ندارد. شهر بم به صورت ویژه، مدیریت هماهنگ شهری می‌خواهد. نهادهای دولتی، عمومی و خصوصی هر کدام، سازی می‌زنند. آن یکی برق به اسکان خود ساخته و غیر رسمی می‌دهد، آن یکی بر استفاده غیر مجاز از آب چشم می‌بندد. آن یکی در روز روشن زمین‌هایش را تصرف می‌کنند، آن یکی کمیسیون ماده صدش را در احداث ساختمان‌های بدون مجوز تعطیل می‌کند، آن یکی جلسه می‌گذارد و راه به جایی نمی‌برد، آن یکی خدمات حمایتی می‌دهد و ....
چنین مدیریت ناهماهنگی توانسته شهر بم امروز را در پهنه کویری ایران درست کند. این بلیه مدیریت بخشی و ناهماهنگ شهری دارای نقش مدیریتی شهر، همچون سایر شهرهای ایران شده است. با این وجود، پایداری شهری را در نظریه و چارچوب شهر بم داریم. پایداری ساختار شهری بم که مدیون سند مدیریت منظر فرهنگی است، نمی‌گذارد بم وارد شبکه شهرهای ناپایدار ایران شود. ولی در حال حاضر، مدیریت شهری منفعل و قرار گیری آن در چارچوب شبکه مدیریت شهری همچون سایر شهرهای ایران، دوران رکود شدیدی را در بم به‌وجود آورده است. این دوران رکود از زلزله بم تشدید شده است. اگر انبوهی ساختمان مقاوم در مقابل زلزله ساخته شده، نشان دهنده کیفیت خوب مدیریت بازسازی نیست. اگر اعتبارات ملی، جهانی و خیرین، در فضاهای مختلفی هزینه شده، حکایت از کیفیت خوب زندگی در این شهر نیست. اگر دوران پایان باسازی بم به یک باره اعلان شود، حکایت از کمال و استقلال شهر بم نیست. پایان دوران بازسازی و رها کردن عناصر ناتمام شهر بم، کار نابخردانه‌ای بوده است. اکنون نیز به جای گرفتن اعتبار و التماس کردن قطره‌های پولی برای آسفالت کوچه‌ها، نیاز به مدیریت واحد و در صورت عدم توانایی راه‌اندازی این مدیریت، نیاز به مدیریت هماهنگ شهری دارد. مدیریت هماهنگی که بتواند هزاران میلیارد تومان برای حل مسئله‌های مشخص این شهر (ساماندهی اسکان های خود ساخته، جوان سازی باغات، احیا صنعت گردشگری، مرمت و بازسازی بناهای تاریخی، تامین زمین و مسکن متقاضیان واقعی) خلق کند. نظریه و چارچوب قابل احترام این شهر و آسیب‌های موجود در موضوعات و موضع‌های این شهر، تحول اساسی را، در ساختار مدیریتی.اش نیاز دارد.
بنابراین حال که دوره سالگرد حادثه طبیعی زلزله بم است، بهتر است به اندیشه‌های متناسب با این شهر توجه نماییم تا به درخواست‌های زودگذر و معمولی!!!». /الف
* شهرساز، عضو هیات علمی و رئیس دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد کرمان
نظر خود را بنویسید