فردایکرمان – گروه اقتصاد: سیدمحمود ابطحی، رئیس هیئت امنای انجمن پسته ایران در دومین جلسه هیئت امنا، دور پنجم فعالیت، ضمن برشمردن عوامل اثرگذار بر قیمت پسته، گرهها و چالشهای صنعت پسته را تشریح کرد. در ادامه خلاصهای از اهم سخنان وی را به نقل از ماهنامه «دنیای پسته» بازنشر میکنیم.
میدانیم که قیمت هر کالا را عرضه و تقاضای آن تعیین میکند، علاوه بر عرضه و تقاضا سه عامل، قیمت کالاهای جایگزین، قیمت تمام شده و انتظاری که دستاندرکاران از آیندة بازار دارند بر قیمت کالا اثرگذار هستند.
در رابطه با پسته اولین عامل مؤثر، قیمت کالاهای جایگزینی مثل بادام هندی، بادام درختی و پسته آمریکایی است که بر قیمت پسته اثر دارد. به خصوص پسته آمریکایی از حد جایگزین فراتر میرود و به نوعی جانشین پسته ایران میشود. اگرچه پسته آمریکایی با پسته ایران تفاوتهایی دارد، هر کدام بازارهای خاص خود را دارند. پسته آمریکا یک جانشین قوی برای پسته ایران محسوب میشود، چرا که تولید آن به مراتب از ما بیشتر است. رهبری بازار را در دست دارد و نهایتا این قیمت پسته آمریکایی است که قیمت پسته ایران را در بازار جهانی تعیین میکند.
دومین عاملی که بر قیمت پسته اثرگذار است، قیمت تمام شدة آن است، قیمت تمام شدة تولید پسته ایران به دلایل مختلف بالا است؛ چون متوسط برداشت پسته در واحد سطح پایین است. ضمناً تورم و گرانی نیز روز به روز منجر به بالاتر رفتن هزینههای تولید و افزایش قیمت تمام شده میشوند.
عامل سوم اثرگذار بر قیمت پسته، پیشبینی آیندة بازار توسط تولیدکننده است، به این نحو که تولیدکنندة پسته بر اساس انتظارش از نرخ ارز در آینده و هزینههای تولید، میخواهد پستة خود را بفروشد. در وضعیتی که الان هست و با ارتباطات و اطلاعاتی که در دسترس است تولیدکننده قیمت پسته آمریکا را در نرخ روز دلار آزاد ضرب کرده و کف قیمت پستة خود را به دست میآورد و راضی و قانع نیست پستة خود را پایینتر از این قیمت بفروشد. به علاوه با این انگیزه که دلار در آینده گران خواهد شد تا جایی که بتواند صبر میکند و پستة خود را به بازار عرضه نمیکند تا در آینده با قیمت بالاتری بفروشد. عملاً صادرکننده اگر سفارشی داشته باشد مجبور است پسته را به قیمتی که گفته شد یعنی با توجه به قیمت پسته آمریکا و نرخ برابری دلار در بازار آزاد از تولیدکننده بخرد در این میان دولت با وضع قانون تعهد ارزی، صادرکنندة پسته را مجبور میکند ارز حاصل از فروش پسته را برگردانده و با نرخی کمتر از نرخ دلار آزاد (10 تا 15 هزار تومان پایینتر) به او بفروشد، چون اصلاً نرخ دلار آزاد را به رسمیت نمیشناسد. بنابراین صادرکننده مجبور میشود یا کیفیت کالا را پایین بیاورد یا با کارت کرایهای صادرات انجام بدهد و یا به هر شکلی پیمان ارزی را به راههای نادرست دور بزند. عملاً تعهد ارزی منجر به پیدا شدن اشخاصی در بازار میشود که با ایجاد آشوب در صنعت و به هم ریختن بازار، باعث متضرر گشتن تعداد زیادی فعال بازار شوند، امری که اخیراً شاهد آن بودیم.
با توجه به آنچه عرض شد گره و چالش اصلی صنعت پسته، مسئله تعهدارزی است. تعهد ارزی منجر به کاهش صادرات پسته ایران در سالهای اخیر شده و حتی علیرغم کاهش میزان تولید پسته در این سالها باعث شده مقدار قابل توجهی از محصول در پایان هر سال در انبارها بماند.
چالش بعدی ما در صنعت پسته ایران مسئلة قیمت تمام شده است که ناشی از پایین بودن متوسط برداشت در واحد سطح (بهرهوری ) است . حتی اگر مسئله تعهد ارزی هم حل شود، مسئله قیمت تمام شدة پسته و متوسط برداشت پایینتر از رقیب نهایتاً کار دست ما خواهد داد. بنابراین دغدغة اصلی تولیدکننده باید افزایش برداشت پسته در واحد سطح باشد.
مسئلۀ دیگری که به همة فعالین صنعت ارتباط پیدا میکند بحث ارجحیت در کالای پسته است. پسته ذاتاً کالایی است که اگر خریدار به فروشگاهی مراجعه کند و پسته درآن فروشگاه نباشد خریدار صبر نمیکند تا بعداً فروشگاه پسته بیاورد. بلکه سراغ کالای جایگزین میرود . بنابراین در هر تدبیر و تحلیلی که از بازار پسته میکنیم باید این موضوع مهم را در نظر بگیریم که هر مدتی که پسته ایرانی در بازار حضور نداشته باشد فرصت عرضه پسته ایران از دست میرود، هر کاری که منجر به کمرنگ شدن حضور پسته ایران در بازار شود به ضرر خودمان بوده و باعث گسترش و فروش بیشتر پستة رقیب میشویم. این طور نیست که اگر مثلاً در مهر در بازار حضور نداشته باشیم در آبان جبران بشود، بلکه عملاً فروشی که میتوانستیم در مهر داشته باشیم از دست رفته و جبران نمیشود. نحوه عرضه ما در بازار جهانی به نحوی بوده که نتیجة آن فروش راحتتر برای پسته آمریکایی در بازارهای جهانی بوده است؛ آنها توانستهاند پسته خود را با امتیاز بیشتر، آسانتر و با قیمت بهتر بفروشند، یعنی عملاً پستة ایران چتری شده است برای پسته آمریکایی تا کارشان را راحتتر انجام دهند، کما اینکه در حال حاضر خبر داریم آمریکاییها پستة خود را خیلی خوب فروختهاند، حتی نگران کم بودن ماندة انتقالی به سال آینده نیز هستند.
هیئت مدیره انجمن در جهت لغو قانون تعهد ارزی و هم در جهت ترویج و آموزشهای مؤثر در افزایش تولید در واحد سطح تمام تلاش و سعی خود را میکند، ان شاءا... بتوانیم همه با هم و با کمک هم، مشکلات را حل کنیم.
نظر خود را بنویسید