فردای‌کرمان ـ گروه جامعه: صدای زنگ هشدار سامانه‌های پایش کیفیت هوا دوباره بلند شده است. هواشناسی کرمان اعلام کرده که از امروز شنبه ۲۸ تیرماه تا پایان هفتۀ جاری یعنی پنج‌شنبه دوم مردادماه، وزش باد نسبتا شدید تا شدید در استان داریم که با خود ریزگردها را از کویر مرکزی کشور به کرمان منتقل می‌کند. به همین خاطر، خیزش گردوخاک، افزایش غلظت غبار، کاهش کیفیت هوا و دید افقی در اکثر مناطق استان به‌ویژه نیمۀ شمالی و نوار شرقی استان کرمان پیش‌بینی شده است.
این هشدار دیگر برای بسیاری از مردم کرمان تکراری شده است. شامگاه جمعه 20 تیرماه نیز مدیریت بحران استان طی اطلاعیه‌ای نسبت به «افزایش شاخص‌های آلودگی هوا و احتمال وقوع طوفان‌های شدید در برخی نقاط استان به‌ویژه شهرستان‌های شرقی» هشدار داد. پیش از این و از ابتدای امسال، چندین بار شاخص آلودگی از مرز ۵۰۰ عبور کرده است؛ عددی که نشان‌دهندۀ شرایط بسیار بحرانی برای سلامت عمومی است.
حالا دیگر کسی از شنیدن خبر «خیزش گرد و غبار» یا «شاخص آلودگی فراتر از حد مجاز» متعجب نمی‌شود. واقعیت اما این است که این اخبار تکراری چیزی از شدت بحران کم نمی‌کند. آلودگی هوا، به‌ویژه برای سالمندان، کودکان و افراد دارای بیماری‌های قلبی و تنفسی تهدیدی جدی است.
در کرمان، هر بار که هشدار داده می‌شود، مردم همان کارهایی را می‌کنند که روزهای دیگر انجام می‌دهند با کمی تفاوت: زندگی روزمره را در فضای باز و بسته ادامه می‌دهند، برخی از آن‌ها ماسک می‌زنند، کودکان را بیرون نمی‌برند، داروهای تنفسی را دم‌دست نگه می‌دارند. سوال اما اینجاست که نهادهای مسئول چه می‌کنند؟ غیر از اطلاعیه‌های هشداردهنده و توصیه‌های رایج ماسک زدن و فعالیت نکردن در فضای باز توسط گروه‌های حساس، چه تدابیری برای کاهش ریشه‌ای این وضعیت اندیشیده‌اند؟ موضوع فقط این نیست که قرار است یک هفتۀ دیگر آسمان‌مان را خاکستری ببینیم مسئله این است که تا کِی قرار است با این بحران زندگی کنیم؟
در اطلاعیۀ هواشناسی که شامگاه جمعه از سوی روابط عمومی استانداری کرمان منتشر شد، «افزایش غلظت ذرات معلق در هوا، کاهش کیفیت هوا و دید افقی، احتمال خسارت به سازه‌های سبک و موقت، احتمال سقوط بنرها، تابلوهای تبلیغاتی، داربست‌ها و دیگر سازه‌های موقت و احتمال اختلال در ناوگان حمل‌ونقل» به‌عنوان اثرات مخاطرۀ این شرایط ذکر شده است. همچنین به مردم استان کرمان توصیه شده که از سفرهای غیرضروری پرهیز کنند، در انجام فعالیت‌های عمرانی احتیاط داشته باشد، از استحکام سازه‌های موقت مطمئن شوند و از توقف و پارک خودرو در مجاورت درختان فرسوده و ساختمان‌های نیمه‌کاره خودداری کنند. «پرهیز از فعالیت در فضای باز برای گروه‌های حساس» از دیگر توصیه‌هاست.
آنچه که مشخص است اینکه مردم استان کرمان صرفا نیاز به هشدار ندارند، آن‌ها دارند وضعیتی هشداردهنده را زندگی می‌کنند و لازم است اقداماتی واقعی و فراگیر برای رفع این چالش صورت بگیرد. راه‌حل ریشه‌ای برای این بحران مزمن کی و از کجا آغاز خواهد شد؟
در بسیاری از اطلاعیه‌های هواشناسی کانون گردوخاک کرمان، مناطقی در خارج از استان است. در این شرایط به نظر می‌رسد مشارکت استان در برنامه‌های منطقه‌ای کنترل گردوغبار ضرورت دارد. استان کرمان باید از طریق وزارت کشور، محیط‌زیست و منابع‌طبیعی در سیاست‌گذاری برای کانون‌های بحرانی در مناطق همسایه نقش فعال ایفا کند. مطالبه‌گری از دولت برای ایجاد ستاد ملی مقابله با گردوغبارهای جنوب‌شرق کشور، با محوریت چند استان شاید یک اقدام لازم باشد.
اما این را هم باید مدنظر داشت که بر اساس مطالعات سازمان محیط‌زیست، خودِکرمان هم یکی از غبارخیزترین استان‌های کشور شناخته شده است. گزارش‌های محیط زیست نشان داده که تا سال 1402 بالغ بر پنج میلیون و ۸۳۸ هزار هکتار کانون ریزگرد در استان کرمان وجود داشته است. وسعتی که به نظر نمی‌رسد در این دو سال از آن کاسته شده باشد که با خشکسالی‌های پیاپی، شاید بیشتر هم شده باشد.
نکتۀ مهم اینکه بخشی از این کانون‌ها «انسان‌ساخت» هستند. معدن‌کاری بی‌رویه، رهاسازی اراضی کشاورزی بدون پوشش حفاظتی، خشک شدن تالاب‌های فصلی و تخریب پوشش گیاهی بومی نقش عمده‌ای در فعال شدن این منابع گردوغبار دارد.
هرچه که باشد، کرمان نمی‌تواند صرفا منتظر بماند تا وزش باد از جای دیگری متوقف شود. رفع این بحران هم همکاری ملی می‌طلبد، هم اقدام محلی نیاز دارد. آنچه که بسیار حیاتی است گذار از هشدار به عمل است؛ هرچه زودتر!/ الف
نظر خود را بنویسید