فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: باستان‌شناسان آبان‌ماه امسال به کنارصندل جیرفت برمی‌گردند. بازگشت باستان‌شناسان، نوید کشف‌هایی تازه و حیرت‌انگیز را می‌دهد. کشف‌هایی که می‌تواند نگاه جهانیان را بار دیگر به سوی جیرفت این گهوارۀ تمدن خیره کند.
کاوش‌های باستان‌شناسی کنارصندل جیرفت به‌عنوان یکی از اسرارآمیزترین و مهم‌ترین سایت‌های باستانی در ایران بعد از 15 سال وقفه از زمستان سال 1402 از سر گرفته شد. پس از انجام برخی اقدامات که بیشتر بر حفاظت یافته‌های پیشین متمرکز بود، باستان‌شناسان چند ماه بعد از جیرفت رفتند و مجدد پاییز سال گذشته بازگشتند.
این‌بار، دکتر سیدمنصور سیدسجادی و تیم‌اش طی 45 روز کار در کنارصندل توانستند با حفاری در جایی که به گفتۀ وی دورریز اشیای این شهر بوده تعداد زیادی اثر مهر و پیمانه و ابزارهای شمارشی و حسابداری پیدا کنند، همچنین به بخشی از دیوار دژ در مرتفع‌ترین قسمت تپه دست پیدا کردند و بدین‌ترتیب، احتمال وجود دروازه‌ای در بخش جنوبی دژ تقویت شد.
در یکی دیگر از کارگاه‌هایی که در کنارصندل فعال کردند به تعداد زیادی خمرۀ بزرگ رسیدند اما چون اعتبارات مالی در اختیار نداشتند، همۀ این ترانشه‌ها را مجدد با خاک پوشاندند و کنارصندل را ترک کردند.
اکنون سیدسجادی ـ سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی کنارصندل جیرفت به فردای‌کرمان می‌گوید که قرار است فصل سوم کاوش در آبان‌ماه سال جاری آغاز شود.
وی در این گفت‌وگو که به‌صورت مکاتبه‌ای انجام شد، توضیح می‌دهد: «در پایان فصل کاری سال گذشته، آقای وزیر میراث به بنده گفتند که نه‌تنها باید کاوش‌ها را ادامه دهیم بلکه تاکیدی نیز بر برگزاری یک همایش بین‌المللی دربارۀ جیرفت داشتند و من یکسری از اقدامات مقدماتی را در این زمینه انجام داده‌ام».
وی می‌افزاید: «از سوی دیگر جناب وزیر در چند موقعیت دیگر نیز در مورد تداوم کار در کنارصندل اشاراتی داشتند. همچنین، جناب دکتر محمد ابراهیم زارعی ریاست محترم پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و همچنین پژوهشکده باستان‌شناسی نیز با انجام سومین فصل کاوش در کنارصندل موافقت تام دارند و تصور می‌کنم اداره کل میراث‌فرهنگی استان کرمان نیز موافق باشند که در این صورت باید از الان اعتبار لازم در حدود شش میلیارد تومان برای حفاری را تامین کنند».
کاوش‌های بین‌المللی
این باستان‌شناس برجسته در پاسخ به این پرسش فردای‌کرمان که چه برنامه‌ای برای فصل جدید کاوش‌ها دارید؟ اظهار میکند: «برنامۀ گسترده‌ای برای این فصل از کاوش تهیه شده است. مسئولین محترم وزارتخانه بر بین‌المللی کردن این برنامه تاکید دارند، از طرفی، کمبود برخی از متخصصان رشته‌های گوناگون (از جمله استخوان‌شناس، گیاه‌شناس، انسان‌شناس و مانند آن) در استان کرمان، مرا بر آن داشت که از متخصصان دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه هنر اصفهان برای مطالعات ژئوفیزیک و سنگ‌شناسی برای همکاری دعوت کنم».
وی ادامه می‌دهد: «برای جبران کمبود برخی متخصصان دیگر نیز (البته با موافقت پژوهشگاه) و در پی انجام توافق‌نامه‌های امضا شده بین پژوهشگاه و دانشگاه سالنتو در ایتالیا، تیمی از این دانشگاه نیز در کاوش‌ها شرکت خواهند داشت».
وی اضافه میکند: «در عین حال با مکاتبات انجام شده با یک متخصص انسان‌شناسی از کشور ازبکستان از ایشان نیز برای همکاری دعوت خواهد شد».
سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی کنارصندل جیرفت با بیان اینکه برنامه‌ای جامع برای برگزاری یک نمایشگاه عکس و پوستر از نویافته‌های جیرفت در تهران، کرمان و جیرفت در ایران و همچنین دانشگاه سالنتو و بنیاد فرهنگی لیگابوئه در ایتالیا نیز پیش‌بینی شده است، خاطرنشان میکند: «اجرای این برنامه منوط به موافقت پژوهشگاه است».
پژوهش و تحلیل مستمر یافته‌ها
سیدسجادی در پاسخ به این پرسش فردای‌کرمان که در چند ماه گذشته، با یافته‌های کاوش‌های سال گذشته چه کردید؟ تحلیل و بررسی‌های شما چه نتایج قطعی را دربارۀ کنارصندل حاصل کرده است؟ تصریح میکند: «رسیدن به نتیجۀ قطعی در کارهای پژوهشی باستان‌شناسی به صبر و حوصلۀ زیادی نیاز دارد».
وی توضیح می‌دهد: «برخی از افراد فکر می‌کنند که یک تیم حفاری در 40 یا 50 روز به نتیجۀ کامل می‌رسد در حالی که این‌طور نیست. کار میدانی چیزی حدود 20 درصد پژوهش را پوشش می‌دهد یعنی در این مدت، حفاری انجام و اطلاعات اولیه جمع‌آوری می‌شود و کار مستندسازی صورت می‌گیرد. پس از این، حدود یک سال طول می‌کشد تا این اطلاعات تنظیم و گزارش مقدماتی کار آماده شود».
وی می‌افزاید: «در مجموع باید بگویم که حدود 50 درصد کار تا این تاریخ انجام شده است».
وی تاکید میکند: «ارائۀ یک گزارش نهایی دربارۀ کنارصندل به زمانی موکول می‌شود که حداقل پنج فصل کاوش انجام شده و اطلاعات و داده‌ها برای یک نتیجه‌گیری نهایی تکمیل شده باشد».
این باستان‌شناس برجسته که در سایت شهر سوختۀ سیستان‌وبلوچستان نیز فعالیت داشته و در نتیجۀ کوشش‌های او و تیم‌اش این سایت ثبت جهانی شده است، برای نمونه دربارۀ دلایل زمان‌بری پژوهش‌های باستانی به دو مورد اشاره میکند: «در مورد چشم مصنوعی شهر سوخته اطلاعات اولیه به سرعت منتشر شدند اما برای حصول به نتیجۀ نهایی و ارائه یک گزارش کامل تیمی مرکب از باستان‌شناس، انسان‌شناس، پژوهشگر ژنتیکی، رادیولوژیست، نقاش و مجسمه‌ساز به مدت شش سال روی اطلاعات به دست آمده کار کردند تا ما موفق شدیم نتیجۀ قابل‌قبولی را ارائه کنیم که مورد تائید مراکز علمی جهانی نیز قرار گرفت».
سیدسجادی ادامه می‌دهد: «مثال دوم کاوش‌های جیرفت است. تیم تحت رهبری آقای دکتر مجیدزاده همه ساله گزارش‌های مقدماتی مبسوطی را دربارۀ کاوش‌های هر ساله ارائه و منتشر کردند اما ارائۀ گزارش نهایی کار پس از حدود 15 سال از پایان آخرین فصل حفاری انجام گرفت که کاملا طبیعی است».
وی خاطرنشان میکند: «بنابراین تصور اینکه در پایان یک فصل حفاری، کار را تمام‌شده تلقی کنیم تصوری اشتباه است».
وی با بیان اینکه ما در تمام طول سال مشغول کار و مطالعه بر روی داده‌های حاصل از کاوش‌ها هستیم، اظهار میکند: «علاوه بر ارائۀ گزارش مقدماتی، گروه ما در سال گذشته اقدام به انتشار سه کتاب نیز کرده است. یک کتابچه مختصر به اسم نامه‌های جیرفتی که جلد اول آن در سال گذشته منتشر شده و از این پس نیز هرساله منتشر حواهد شد. کتاب دیگر به نام جیرفت، باستان‌شناسی و تمدن حوضه هلیل‌رود از سلسله انتشارات «از ایران چه می‌دانم» که منتشر شده و کتاب سوم با عنوان «از ارت تا جیرفت از راه مرهشی» هم‌اکنون در حال طی مراحل نهایی برای چاپ است».
نظر خود را بنویسید