گروه جامعه ـ دکتر محمد مهدی فرقانی؛ عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و از استادان مطرح روزنامه‌نگاری در کشور است.
او به‌تازگی درباره‌ی نقش مطبوعات محلی و چالش‌های پیش‌روی آن با هفته‌نامه استقامت گفت‌وگویی داشته که بخشی از آن را در ادامه می‌خوانید.
به گزارش فردای‌کرمان، وی گفت: «آنچه در گذشته درباره‌ی نقش مطبوعات محلی گفته می‌شد امروز با توجه به تحولات ارتباطی که به وجود آمده، دستخوش تغییر و تحول شده است؛ به این معنا که در گذشته مردم محلی رادیو یا تلویزیون داشتند و قبل از آن، همین را هم در اختیار نداشتند و این مطبوعات محلی بودند که پوشش اخبار محلی را برای آن‌ها انجام می‌دادند و یکی از منابع مهم کسب اطلاعات و آگاهی در منطقه‌ی سکونت‌شان بودند. در عین حال، مطبوعات محلی این امکان را فراهم می‌کردند که ظرفیت‌های کارشناسی و نخبگیِ محلی شناخته شوند و به میدان بحث و اظهارنظر کشیده شوند و به مدیریت بهتر منطقه‌ی خودشان کمک کنند. این نقش گرچه از بین نرفته اما دستخوش تحولاتی شده است».
وی افزود: «امروز حتی کوچک‌ترین رویدادهای محلی از آتش‌سوزی یک منطقه‌ی جنگلی تا آلودگی محیط زیست و بیکاری کارگران یا هر اتفاق کوچک محلی دیگر نه‌تنها ملی بلکه به مدد تلفن‌های همراه هوشمند و اپلیکشن یا نرم‌افزارها، جهانی می‌شود و انتشار اخبار و دسترسی به آن در قالب صوت و متن و تصویر امکان‌پذیر شده است. می‌خواهم بگویم نقش مطبوعات محلی با توجه به کارکرد این تکنولوژی‌ها دستخوش تغییر شده است». وی با بیان این‌که حالا دیگر مطبوعات محلی باید به‌دنبال حوزه‌ها، منابع و ظرفیت‌هایی باشند که در شبکه‌های مجازی به‌طور روزمره منتشر نمی‌شود، اظهار کرد: «درست است که باید اخبار محلی را پوشش دهند اما باید نگاه توسعه‌ای به منطقه‌ی خود و همچنین کارکرد روزنامه و نشریه‌ی تحت مدیریت خود داشته باشند به این معنا که عمیق‌تر، هم به مسائل و نیازها و هم به راه‌حل‌ها بیاندیشند و آن‌ها را پوشش دهند».
فرقانی گفت: «این، نیازمند دانش و بینش و دانستن اصول و قواعد روزنامه‌نگاری حرفه‌ای است. یک مصاحبه با یک مسئول محلی ضمن این‌که تولید خبر محسوب می‌شود اما دیگر برای ایجاد جاذبه برای مطبوعات محلی کفایت نمی‌کند و باید ظرفیت‌های ناشناخته و امکانات محلی را، جست‌وجو و کشف کنند و این را پیش‌روی مسئولان و تصمیم‌گیران بگذارند و کمک کنند آن‌ها آگاهانه‌تر به مسائل استان رسیدگی کنند».
این استاد برجستۀ روزنامه‌نگاری درباره‌ی این‌که عمده‌ی مشکلات پیش‌روی مطبوعات محلی را چه می‌دانید؟ توضیح داد: «معمولا دو چالش عمده نه‌تنها سر راه مطبوعات محلی بلکه سراسری و حتی بین‌المللی وجود دارد. اولین آن، چالش اقتصادی است؛ یعنی اقتصاد رسانه‌ها و مطبوعات. به‌هر حال این، یک واقعیت است که مطبوعات امروز صنعت پرهزینه‌ای هستند و تامین مالی آن‌ها به وسیله‌ی سرمایه‌ی شخصی کاری دشوار است و اگر این سرمایه به اندازه‌ی کافی وجود نداشته باشد خطر به انحراف کشیده شدن و به‌نوعی زد و بند و تبانی با منابع خبری وجود دارد که این آسیبی است که همه‌ی مطبوعات به ویژه مطبوعات محلی با آن روبه‌رو هستند».
فرقانی اضافه کرد: «بحران دوم؛ بحران مخاطب است. به‌ویژه با تغییرات نسلی‌ای که امروز به وجود آمده و گرایش جوانان و مهاجرت بخش اعظم آن‌ها به فضای مجازی موجب شده است تا همه‌ی مطبوعات به‌ویژه محلی‌ها با بحران مخاطب روبه‌رو بشوند».
او با بیان این‌که مخاطبان سنتی مطبوعات ما، امروز به کاربران فضای مجازی تبدیل شده‌اند و بیش‌ترِ اخبار و اطلاعات خود را از آن طریق یا کسب می‌کنند و یا با دیگران به اشتراک می‌گذارند، اظهار کرد: «البته این، فرصت‌های تازه‌ای را فراهم کرده که شهرها و مناطق مختلف کشور و حتی مناطق دور افتاده از انزوا و تک‌افتادگی خارج شوند و در منظر دید عمومی قرار بگیرند. ولی وقتی مطبوعات، مخاطب نداشته باشند؛ تاثیر و قدرت و نفوذ خود را از دست داده و تامین مالی آن‌ها هم دشوارتر شده و در نتیجه با بحران روبه‌رو می‌شوند».
فرقانی تصریح کرد: «یکی از راه‌حل‌ها می‌تواند این باشد که مطبوعات محلی به موازات انتشار نسخه‌ی کاغذی که طبعا با تیراژ محدودی صورت می‌گیرد، حضور و فعالیت خود را در فضای مجازی هم تقویت کنند و هیچ‌وقت به‌دنبال زد و بند با منابع خبری یا حامیان مالی که از آن‌ها انتظارات غیرحرفه‌ای دارند نباشند».
وی همچنین با اشاره به حمایت یارانه‌ای دولت از مطبوعات گفت: «
تنها راهی که دولت‌ها در گذشته انجام می‌دادند و همین الان هم آن را به‌عنوان یک اقدام عملی دنبال می‌کنند؛ تامین بخشی از هزینه‌های مطبوعات از طریق سوبسید و یارانه است. اما این یارانه‌ها گاه موجب فساد شده و آنجا هم که فساد ایجاد نمی‌کند؛ برای تامین هزینه‌های انتشار مطبوعات کفایت نمی‌کند».
او افزود: «انتشار مطبوعات یک فعالیت فرهنگی و توسعه‌ای است و دولت باید به عنوان سرمایه‌گذاری در زمینه‌ی کمک به مطبوعات و اعطای یارانه‌ها اقدام کند؛ البته نظام پرداخت یارانه را باید به‌گونه‌ای اصلاح کند که باعث فساد نشود».
فرقانی یادآور شد: «ولی به هر حال، دولت قادر نیست همه‌ی هزینه‌های مطبوعات را در درازمدت پوشش دهد و باید خود این مطبوعات، به‌دنبال یافتن راه‌های کسب درآمد باشند منتها باید از لحاظ ساختار و مدیریت، آن‌قدر قوی باشند که از پس مدیریت تحولات برآیند».
نظر خود را بنویسید