مینا قاسمی: جشنواره موسیقی نواحی طی سال‌های برگزاری خود، سرانجام از سال گذشته با یکی از مهم‌ترین تغییرات بنیادین و درونی خود روبه‌رو شد. پس از سه سال برگزاری مداوم این جشنواره در استان کرمان، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پی انتقال آن از کرمان به شیراز برآمد و به گفته‌ی سورج یاسایی، رئیس انجمن موسیقی استان، دلیل آن «سوت‌وکور» بودن جشنواره عنوان شد. این اتفاق موجب جلب توجه بسیاری از فعالان هنری و مسئولین فرهنگی استان به جایگاه جشنواره موسیقی نواحی گردید و اقدامات حق‌طلبانه‌ی آنان تا به جایی پیش رفت که استاندار کرمان، محمدجواد فدایی شخصاً عهده‌دار پیگیری لازم برای استقرار دوباره‌ی جشنواره در خاستگاه خود و در سطح ملی شد. از آن زمان تا کنون بحث‌های جدی و اساسی برای برگزاری جشنواره، در این سطحِ کیفی در گرفته که در گفت‌وگوی حاضر با سورج یاسایی، بخشی از این مباحث مرور شده است.
آقای یاسایی، گفته می‌شود جشنواره موسیقی نواحی سال ۹۸ قرار است به جای بهار یا تابستان در پاییز برگزار شود. بفرمائید چرا این زمان انتخاب شده است؟
جشنواره موسیقی جوان در تهران هرساله در قلب تابستان و به مدت حداقل یک ماه و نیم برگزار می‌شود. این جشنواره اتفاقا بخش موسیقی نواحی بسیار پررنگی دارد و در ایام برگزاری خود تمام انرژی و تمرکزها را به خود جذب می‌کند. به هرحال تأثیرات این جشنواره کم نیست. این جشنواره در همه‌ی سازها و در سه رده‌ی سنی برگزار می‌شود و مدت زمان طولانی برای برگزاری آن صرف می‌شود. بنابراین ما که در تابستان امکان برگزاری جشنواره موسیقی نواحی را داشتیم، به دلیل همزمانی با جشنواره جوان، این زمان را از دست دادیم. در نتیجه، برای برگزاری جشنواره، دو گزینه پیش رو داشتیم: یکی هفته‌ی آخر خرداد (بعد از ماه مبارک رمضان)، و دوم بعد از تابستان (بعد از اتمام ماه محرم و صفر). ماه خرداد را نیز به دلیل فصل امتحانات دانشگاه‌‌ها و مدارس از دست دادیم، چراکه بخشی از جشنواره، نوجوانان و جوانان را شامل می‌شود که بخش مهمی هم هستند. بنابراین منطقی‌ترین زمان بعد از برگزاری جشنواره جوان و بعد از ماه محرم و صفر بود. البته شرایط آب و هوا نیز بر این تصمیم تأثیر دارد. جشنواره در یک دوره‌ای که در فضای باز برگزار شده بود، به دلیل وزش باد به صورت با کیفیتی پیش نرفت. امسال هم شرایط خاصی وجود داشت؛ هم بهار دیرتر شروع شده و هم امیدواریم تابستان دیرتر شروع شود.
از سال گذشته تا کنون، اراده‌ی جمعی بسیاری از فعالان فرهنگی استان بر این است که جشنواره سال ۹۸ با کیفیت بهتری ظاهر شود. انجمن موسیقی چه برنامه‌ی مضاعفی بدین منظور دارد؟
امسال سال ویژه‌ای برای برگزاری جشنواره بود، بعد از کش و قوسی که برای رفتن جشنواره از کرمان به وجود آمد، و از زمانی که انجمن فعالیت خود را شروع کرد (از شهریورماه سال گذشته)، تقریبا تمام انرژی اصلی‌مان بر حفظ جشنواره در کرمان صرف شد. سال‌های قبل در دی‌ماه و بهمن‌ماه حتی در دو، سه نوبت جلسه‌ی شورای برگزاری جشنواره را تشکیل می‌دادند ولی در بهمن‌ماه تازه متوجه شدیم که می‌توان جشنواره را در کرمان نگاه داشت. جشنواره موسیقی نواحی اما، طی سال‌هایی که برگزار شده اصلا شورای سیاست‌گذاری به آن مفهوم نداشته است. درواقع شاید یک نفر یا یک گروهی که – من نه می‌دانم و نه قصد قضاوت‌شان را دارم – تصمیم می‌گرفتند که جشنواره مثلا در این حوزه برقرار شود. آن هم در زمانی که جشنواره جوان برگزار شده، تمام شده و برگزیدگان جشنواره نیز در جشنواره نواحی حضور ندارند. بله، به هرحال این‌ها نواقص جشنواره هست، من قبول دارم، اما واقعا کرمان هیچ نقشی در این قسمت نداشته و الان هم ندارد. این‌ها را در جلسات هم گفتیم. اما بنا به پیشنهاد آقای صدری، دبیر فعلی جشنواره، قرار شد که جشنواره امسال بخشی داشته باشد که برگزیدگان جشنواره‌هایی که الان در حال برگزاری هستند، مثل جشنواره لرستان و کردستان به شکل اقماری در جشنواره نواحی حضور داشته باشند. البته کاملا در جریان کم و کیف آن نیستم اما می‌دانم که آقای صدری در پی این اقدام هستند که امسال جشنواره‌ی پربارتری را داشته باشیم. همچنین تصور می‌کنم وضعیت جشنواره‌ی امسال نسبت به سال‌های قبل، به لحاظ حضور هنرمندان عرصه‌ی موسیقی متفاوت‌تر باشد. چراکه در سال‌های قبل ما اهالی موسیقی را در سالن نمی‌دیدیم اما امسال خود اهالی موسیقی پیگیر مسائل جشنواره هستند و در این مورد سوال می‌کنند. فکر می‌کنم این موضوع مهمی باشد.
آقایی یاسایی، یکی از انتقادهای اساسی که بر جشنواره وارد است، عدم توجه کافی انجمن به صاحب‌نظران و متخصصان عرصه‌ی موسیقی است. چنانچه دکتر پیروز ارجمند نیز صراحتاً این موضوع را گوشزد کرد. انجمن چه تمهیدی برای این مشکل دارد؟
ببینید، ما به عنوان انجمن موسیقی استان کرمان، یک وظایفی داریم و یک اختیاراتی. می‌توانیم نقدهایی را مطرح کنیم و امیدواریم که صدایمان را بشنوند، اگر هم نشنیدند با صدای بلندتری مطرح می‌کنیم. بله، این درست است اما در استان گاهی با نگاه‌هایی روبه‌رو می‌شویم که برخاسته از یک تفکر غلط است. مثلا فرض کنید، شخصی که در زمینه‌ی موسیقی نواحی صاحب‌نظر است و یک‌سری تئوری‌ها و تفکراتی دارد، شخص دیگری نیز مقابل او هست که نظراتش ۱۸۰ درجه با او فرق دارد. بنابراین همه را قانع کردن کاری سخت و چه بسا نشدنی است! اما نگاه غلطی که از آن صحبت کردم، اینجا خودش را نشان می‌دهد که، در کرمان تعداد زیادی هستند که موسیقی نواحی را به شکل جدی دنبال می‌کنند، پس نظرات آنان باید شنیده شود. اما شما تصور کنید فردی که متخصص موسیقی نواحی است، چطور فکر می‌کند؟ او می‌گوید اگر حرف مرا گوش کردید، من از شما حمایت می‌کنم اگر نه، بایکوت می‌کنم! به نظر من، این نگاه باید درست شود. آیا با این اعمال جشنواره درست می‌شود؟ تصور کنید جشنواره‌ای در استان آغاز شود و بنا به هزار دلیل، شورای سیاست‌گذاری موافق آن نباشد، در این صورت من باید بگویم جشنواره بد است؟ یا اینکه بگویم باشد، با نظر من موافق نبودند ولی جشنواره دارد برگزار می‌شود. از طرفی طیفی را هم داریم که اصلا کارشناس نیستند اما همه در یک مقطعی، یک تبلیغ عجیبی درمورد آنان کرده‌اند که فکر می‌کنند خیلی کارشناس هستند! درواقع ما متری برای اندازه‌گیری و تشخیص متخصص نداریم. یک متر بله، کارشناس‌های دانشگاهی است ولی از آن طرف کسانی که ارزیابی درستی نشده‌اند و یک هاله‌ی کاذب برای خودشان درست کرده‌اند، هم به موسیقی شهرمان لطمه زده‌اند و هم جشنواره موسیقی نواحی!
شعار امسال جشنواره موسیقی نواحی «گردشگری هنر» است، به نظر شما سوق دادن یک جشنواره هنری به سمت یک موضوع گردشگری آسیب‌زا نیست؟
اگر به شکلی که اکنون در پارک‌ها کنار استندآپ کمدی‌ها و جُنگ‌ها اجرا می‌شود بله، قطعا آسیب می‌زند. اما من پیشنهاد می‌کنم که با چند دانشگاه مکاتبه شود و مثلا ۲۰ دانشجو، چند نفر موزیسین که به شکل حرفه‌ای در حال فعالیت هستند، اینجا بیایند و جشنواره را ببینند. حتما این شکل موسیقی برایشان جذاب خواهد بود. این را هم اضافه کنم که سال‌های قبل نگاه مسئولین استان به جشنواره، نگاه ملی و مثبتی نبود. جشنواره برایشان اتفاقی بود مثل اتفاق‌های دیگر که هزینه‌اش هم زیاد نیست. برای زیرگذر میلیون‌ها هزینه می‌شود ولی جشنواره‌ای که می‌تواند اولین خبر هنری همه‌ی دنیا شود با ۵۰۰ میلیون تومان دارد برگزار می‌شود. این نگاه مدیران آن زمان‌ها بوده است. اما وقتی تاجیکستان را می‌بینیم که جشنواره‌ای به نام مقام دارد و آن چنان جشنواره‌ای است، ما بعد از ۳۰ و چند سال جشنواره برگزار کردن در مقابل آن باید سکوت کنیم. وزارت‌خانه‌های مختلف و هیات‌های کشورهای مختلف بسیج می‌شوند و تمام توانشان را می‌گذارند که جشنواره در بهترین شکل حمایت شود. آن هم سازمان‌ها و هیات‌هایی که هیچ ربطی به موسیقی ندارند. مثل سازمان صنایع‌شان. حالا همان جشنواره باعث شده که در سال بعد از جشنواره، صنعت توریسم آنجا ۴۰۰، ۵۰۰ درصد رشد کند. استان کرمان با وضعیت پسته و آب و قیمت ارز، بهترین درآمدی که می‌تواند داشته باشد از راه توریسم است و همین جشنواره موسیقی نواحی می‌تواند یکی از محورهای گردشگری باشد.
انجمن موسیقی استان کرمان در حال حاضر برای تحقق برنامه‌های خود با چه مشکلاتی روبه‌رو است؟
ببینید، یکی از مسائلی که موجب تغییر زمان جشنواره نیز شد این بود که متوجه شدیم برای برگزاری یک جشنواره‌ی باکیفیت، با ضعف زیادی در زیرساخت‌هایمان روبه‌رو هستیم. فضاهایی که در کرمان وجود دارد برای برگزاری جشنواره مناسب نیستند و عملاً فضای باز قابل توجهی بدین‌منظور نداریم. مراسم اختتامیه‌ی یک دوره از جشنواره در باغ فتح‌آباد برگزار شد و علی‌رغم تصوری که همه‌ی ما از این باغ داریم اما، به دلیل حوض‌ها و آبنماهایی که در آن وجود دارد، ظرفیت بیشتر از ۳۰۰، ۴۰۰ نفر مخاطب را ندارد. مگر اینکه از فضاهای داخل بازار بهره بگیریم. از طرف دیگر، سال گذشته که می‌خواستند جشنواره را از کرمان ببرند، طی مذاکرات مفصلی که در جلسه مشترک با معاون هنری وزیر ارشاد و با حضور استاندارمان در دفتر ایشان در تهران انجام شد، آنجا بحث‌هایی مطرح شد مبنی بر اینکه چرا استان کرمان جشنواره برگزار نمی‌کند؟ چرا کنسرت‌های جدی و فاخر ندارد؟ از همان‌جا بود که استاندار تکلیف کردند اقدامات لازم برای برگزاری جشنواره در سطح ملی و برگزاری جشنواره و کنسرت در استان کرمان انجام شود. بنابراین، بعد از برقراری مذاکرات اولیه با بنیاد رودکی، قرار شد که ششم و هفتم اردیبهشت‌ماه، ارکستر ملی با ۶۵ نوازنده و با حضور سالار عقیلی برای اجرا به کرمان بیایند. این‌ها را گفتم تا به این برسم که برگزاری چنین کنسرتی در فضاهایی مثل باغ فتح‌آباد و باغ شاهزاده میسر نیست؛ چرا که فضاهای آنجا برای استقرار حدود ۷۰ نوازنده با سازهایشان مناسب نیست. بدین‌منظور در تلاش هستیم فضای میدان گنجعلیخان را به این کنسرت اختصاص بدهیم که البته بسیار مشکل است. اما تلاش داریم که بتوانیم اجرای فاخری داشته باشیم. اینکه همه توقع دارند جشنواره نواحی در سطح جشنواره ملی مثل جشنواره‌ی فجر برگزار شود را در حال حاضر نمی‌توانیم محقق کنیم؛ چرا که زیرساخت‌های آن را نداریم. اما به هرحال مجبوریم از فضاهایی که به ما ارث رسیده است استفاده کنیم. فعلا در حال آزمایش فضاهایی مثل کاروانسراها و محوطه‌ی بازار هستیم. قطعا این فضاها بسیار مناسب‌تر از سالن‌های کوچک و نامناسب خواهد بود. به هرحال این برنامه را پیش می‌بریم تا بعد از اجرای کنسرت مذکور، تجربه‌ی آن را برای برگزاری جشنواره موسیقی نواحی به کار گیریم.
برای رفع این چالش‌ها شما چقدر حمایت می‌شوید؟
شهردار، استاندار و خانه هنرمندان کاملا در کنار ما هستند و از طرف آنان حمایت می‌شویم.
نظر خود را بنویسید