تجربه‌های اخیر دست از سر ما بر خواهد داشت

گروه فرهنگ‌وهنر – «ممکن است کارهای زیادی را ببینیم و فقط از تماشای آن‌ها لذت ببریم، اما کارهای کمی هستند که به علاوه‌ی لذتی که به ما می‌دهند، باعث می‌شوند تا به طور واقعی آنان را تجربه کنیم و تا مدت‌های زیادی هم دست از سرِ ما برنمی‌دارند!» این جمله را علی نفیسی، بازیگر و کارگردان تئاتر در نشست نقد و بررسی نمایش «تجربه‌های اخیر» به کارگردانی سید حمید سجادی گفت. متن نمایش تجربه‌های اخیر را امیررضا کوهستانی، کارگردان نام‌آشنای شیرازی بر اساس یک متن کانادایی نوشته است.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری فردای‌کرمان، این نشست شامگاه پنج‌شنبه 31 مردادماه بعد از اجرای نمایش در پلاتوی موج نو برگزار شد و نفیسی به همراه عبدالرضا قراری و مهدی بذرافشان در جایگاه منتقدین با مشارکت حضار به این بحث پرداختند که آیا نمایش تجربه‌های اخیر را می‌توان جزو آثاری دانست که رخت آن دیر از تنِ آدم بیرون می‌رود یا نه؟ آنچه می‌خوانید، خلاصه‌ای از همین بررسی است.
عبدالرضا قراری با بیان این‌که یکی از مشکلات فعلی جامعه‌ی تئاتری ما کشف ریتم است، تجربه‌های اخیر را دارای ریتم مناسبی دانست که با ساختار و ماهیت اثر همخوانی دارد. او در این‌باره تشریح کرد:«معمولا ریتم را در تعادل اجرا و رسیدن به شیوه‌ی اجرایی درست پیدا نمی‌کنیم؛ درصورتی‌که ریتم آغاز نشانه‌های بصری است برای ارتباط برقرار کردن. در این نمایش ریتم توانسته نوع و ضرباهنگ بازی‌ها را مشخص کند و بازی‌ها بر اساس نوع اجرا توانستند با در دست گرفتن نقش این عنصر ارتباطی، با مخاطب به خوبی ارتباط برقرار کند و باعث شده است که پایه‌های تشخیص و نشانه‌گذاری که قرار است به صورت دریافتی بین مخاطب و اثر پیش برود اتفاق بیافتد».
وی با اشاره به اقتباسی که سجادی از متن کوهستانی ارائه داده، آن را از سطح دیالوگ‌خوانیِ یک متن خارج دانست و گفت:«یک نکته‌ی مهم در این کار این است که بازیگران فقط دیالوگ‌خوانی نمی‌کنند و این در حالی است که، ما کارگردان‌ها و گروه‌های اجرایی کمی در کرمان داریم که از مرحله‌ی متن‌خوانی در بازیگری فراتر می‌روند و در طی هفت، هشت سالی که تئاتر دیده‌ام، این کار از زمره‌ی متن‌هایی است که از این مرحله گذشته است و مهارت فراروی از متن‌خوانی توسط بازیگر نشان می‌دهد که چگونه ذهن کارگردان را در پذیرش و کشف موقعیت‌های اجرایی به ویژگی‌های دیداری تبدیل کنند».
در بخش دیگری از این نشست، مهدی بذرافشان با بیان اینکه نمایش تجربه‌های اخیر یک متن باز است که بستر زمان در آن اهمیت به‌سزایی دارد، گفت:«کمتر کاری پیدا می‌شود که بتوان در مورد آن حرف زد و به صورت فنّی و تخصصی بدان پرداخت. باید گفت در این متن، وقایع و حوادث در یک بستر زمانی تقسیم‌بندی می‌شوند و زندگی چند نسل خانواده در این بستر زمانی روایت می‌شود. اما آنچه که در این کار اصالت پیدا می‌کند این است که حوادث در موقعیت وقوع پیدا می‌کنند و متن سعی کرده از همه چارچوب‌های موجود فرار کند. اما برایم این سوال ایجاد شده است که سجادی با چه حوزه‌ای از این متن توانسته ارتباط برقرار کند؟»، و سجادی پاسخ داد:«این کار در مدت زمان چهار، پنج سال درگیری زندگی من بود که بالاخره بعد از حدود شش ماه تمرین به سرانجام رسید. درواقع این کار تمسخر زمان را در خود دارد، و به همین دلیل است که بازی‌هایمان اصلا به سمت پیر شدن نمی‌روند و اتفاقی هم که می‌افتد، به واسطه موقعیت است. در بحث اجرایی هم باید بگویم سعی گروه بر این بود که از پیچیدگی‌های متن بکاهد و آن را به زندگی واقعی نزدیک‌تر کند. درحقیقت نخواستیم یک نگاه روشن‌فکری داشته باشیم که احیاناً مخاطب کار را متوجه نشود».
علی نفیسی با اشاره به تفسیری که سجادی از متن ارائه داده است، گفت:«من این نمایش را دو بار دیدم و از کار لذت بردم؛ ولی ما تئاتر جالب زیاد دیده‌ایم و از آن‌ها لذت برده‌ایم، اما عده‌ی کمی از آنان با ما همراهند و دست از سر ما برنداشتند. اما این نمایش با تفسیری که از متن ارائه داده است، نتواسته بین کنش‌های به هم پیوسته و کنش‌های همزمان توازن ایجاد کند که بر این اساس می‌توان گفت از این قاعده خارج است و بعد از مدتی دست از سر ما برخواهد داشت».
بذرافشان نیز در ارتباط با همین نکته خاطرنشان کرد:«من فکر می‌کنم گروه اجرایی به طور منسجم نسبت به متن موضع ندارند و در قسمت‌هایی قطع ارتباط با متن را در کار دیدم».
گفتنی است، در این نمایش به تهیه‌کنندگی حسام اسدی‌شکاری، آناهیتا هاشمی، احمد دهقان‌رحیمی، فاضله عباس‌آبادی، رویا علومی، مریم عبداله‌نژاد و علیرضا ملکی به ایفای نقش پرداخته‌اند.
تجربه‌های اخیر تا هشتم شهریورماه هرشب ساعت 20:15 در خانه تئاتر موج نو واقع در چهارراه احمدی، خیابان مطهری، کوچه 25 به روی صحنه خواهد بود. /م