شاعران باید در همۀ صحنه‌های فرهنگی حضور داشته باشند

گروه فرهنگ‌وهنر - سیدعلی میرافضلی دانش‌آموخته رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران و از شاعران معاصر به‌شمار می‌رود. وی پدیدآورنده‌ی شانزده کتاب و حدود صد مقاله ادبی است که بیشترین پژوهش‌هایش را در زمینه‌ی رباعی و شعر کوتاه انجام داده و در حوزه‌ی تصحیح دیوان شاعران قدیمی نیز فعالیت داشته‌ است. وی از پژوهشگرانی است که در زمینه‌ی رباعی و رباعی‌‌سرایان تحقیقات گسترده و مفیدی انجام داده که دو کتاب «رباعیات خیام در منابع کهن» و «در آستانه تازه شدن» از مهم‌ترین کتاب‌هایش در این زمینه هستند.
به گزارش فردای کرمان به نقل از خبرگزاری‌ها، کتاب «چهارخطی» این نویسنده و پژوهشگر به عنوان اثر برگزیده‌ی چهاردهمین جشنواره شعر فجر انتخاب شده است که طیف متنوعی از موضوعات را در حوزه‌ی رباعی فارسی در بر می‌گیرد و دامنه‌ای هزارساله را از طلیعه‌ی تاریخ رباعی تا رباعی دهه‌ی نود شمسی پوشش می‌دهد.
میرافضلی در گفت‌وگو با ایبنا با اشاره به محتوای کتاب «چهارخطی» بیان کرد: «عنوان فرعی این کتاب «کندوکاوی در تاریخ رباعی فارسی» و مجموعه‌ای است از ۱۰۱ یادداشت کوتاه، که رباعی فارسی را از قدیمی‌ترین دوران‌ و از هزاران سال پیش تا روزگار حاضر و از رباعیات کهن تا رباعیاتی که در دفترهای دهه‌ی 90 منتشر شده‌اند بررسی کرده‌ است. اما بررسی تاریخی و جامعی نیست. یادداشت‌های متنوعی است از نگاه‌های متفاوت که گاهی تاریخ ادبیات است، گاهی بحث صنایع ادبی، گاهی تعاملاتی که تا الان باهم داشته‌اند و گاهی ترجمه‌ی رباعیات به زبان عربی یا برعکس است».
وی درباره‌ی این‌که در کتابش رباعی‌های موجود در آلبوم‌های موسیقی نیز بررسی شده است گفت: «این کتاب درباره‌ی موضوعاتی است که در اکثر تحقیقات دانشگاهی به آن‌ها پرداخته می‌شده است و از این جهت پرداخت‌هایی دارد که هم برای مخاطب عام می‌تواند جالب و سودمند باشد و هم مخاطب خاص شعر فارسی و پژوهشگران می‌توانند از این یادداشت‌ها استفاده ببرند. چراکه نگاه تازه‌ای دارد و به منابع دست اول ارجاع داده شده‌ است».
نویسنده‌ی کتاب برگزیده‌ی چهاردهمین جشنواره شعر فجر اضافه کرد: «در کتاب «چهارخطی» شمار زیادی از نسخه‌های خطی تا دفترهای شعر شاعران امروز که کمتر مورد اعتنای جامعه دانشگاهی بوده است مورد توجه قرار گرفته است و این کتاب بیشتر جنبه‌ی نقد و بررسی دارد ولی صبغه‌ی پژوهشگرانه هم در بعضی رباعیات وجود دارد».
وی ادامه داد: «ما درباره‌ی رباعی فارسی منابع محدود و معدودی داریم که تعداد آن‌ها به انگشت دست هم نمی‌رسند و این کتاب می‌تواند در کنار منابع دیگری که قبلا منتشر شده است، گوشه‌هایی که قبلا به آن توجه نشده را پوشش دهد و از این جهت شاید بتواند در کنار آن‌ها کمک کند کسانی که علاقه‌مند به رباعی هستند، از این کتاب استفاده کنند».
میرافضلی افزود: «جنبه‌ای از این کتاب که می‌شود تازگی داشته باشد و کاربردی نیز است این است که می‌تواند بعضی از آسیب‌ها و آفت‌هایی که در تاریخ رباعی با آن مواجه بودیم را به شاعران جوانی که سودای رباعی گفتن در سر دارند یا مشغول گفتن رباعی هستند گوشزد کند، و به آن‌ها کمک کند که دید عمیق‌تری نسبت به بحث رباعی داشته باشند».
وی بیان کرد: «آن‌چه که درباره‌ی این کتاب مورد توجه قرار گرفته است این بوده که جمع دو نوع مخاطب خاص و مخاطب عام است و دارای نگاه کاربردی و تجربی در کنار دیدگاه‌های فنی در تاریخ رباعی است و یک کتاب صرفا دانشگاهی نیست ولی اهالی دانشگاه نیز می‌توانند از آن استفاده کنند».
نویسنده «کتاب چهارخطی» گفت: «من از 25 سال پیش تاکنون در حوزه‌ی رباعی، رباعی از جنبه‌های مختلف، تصحیح متون قدیم، بررسی رباعیات کهن، و علی‌الخصوص رباعیات خیام کار کرده‌ام و تاریخ رباعی یک تاریخ پرفراز و نشیب بوده که گوشه‌هایی که هنوز مغفول مانده و به آن پرداخته نشده زیاد است و من به این حوزه علاقه‌مند بوده و فکر می‌کنم همچنان جای کار زیادی دارد و کتاب‌هایی که در حال حاضر روی آن کار می‌کنم می‌تواند بخش‌های ناگفته را بیان کند».
وی درباره‌ی کار جدیدی که در دست انجام دارد گفت: «در حال بررسی رباعیات خیام و گزینشی از آن رباعیات هستم تا تکلیف رباعیات اصلی و رباعیاتی که به خیام نسبت داده شده است را تا حدودی روشن کنم».

بین شعر و مخاطب فاصله افتاده است
میرافضلی همچنین در گفت‌وگو با ایسنا درباره‌ی وضعیت شعر امروز اظهار کرد: «در روزگاری هستیم که شعر آن تاثیری را که در گذشته بر ذهن و روان مردم داشت از دست داده‌ است؛ یعنی بین فضای شعر امروز و مخاطبان فاصله افتاده است و می‌شود گفت حتی از برخی مسائل روز که البته با وجه‌ی شاعرانه‌ باید بیان شود فاصله دارد».
وی افزود: «بعید می‌دانم امروزه شعر ترنم خواسته‌ها و نیازهای مردم باشد. شعری که می‌بینیم با کمترین مخاطب به مسیر خودش ادامه می‌دهد؛ تیراژ کتاب‌های شعر در جامعه‌ای که ۸۵ میلیون جمعیت دارد، بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ جلد است. البته کتاب شعر هم قیمتی ندارد که بگوییم توان خرید آن را ندارند. شعر امروز آینه‌ی تمنا، خواسته‌ها و مشکلات مردم ما نیست و به طور کلی شعر در روزگار ما در عسرت به سر می‌برد و به نسبت سایر هنرها مثل داستان و فیلم چیزی نیست که مردم بتوانند در آن روزگار را تماشا کنند».
میرافضلی با اشاره به لزوم حضور شاعران در همه‌ی صحنه‌های فرهنگی بیان کرد: «من به دیدگاه کسانی که معتقدند نباید در این شرایط در جشنواره‌ها شرکت کرد احترام می‌گذارم، اما به نظرم شاعران باید در همه‌ی صحنه‌های فرهنگی کشور حضور داشته باشند و صدای خودشان را در آن‌جا بلند کنند و برسانند. در حالی که ما بیشتر اعتراض‌های‌مان منفی است، یعنی در صحنه نبودن را به بودن ترجیح می‌دهیم». /پ