از استاد محمود روح‌الامینی خیلی کم گفته‌ایم!

محمد لطیف‌کار - با این‌که دانشجوی رشته‌ی جامعه‌شناسی بودم و علاقه‌ی زیادی هم به مطالعات اجتماعی داشتم، اما اعتراف می‌کنم حتی یک کلمه هم در باره‌ی درس مردم‌شناسی نمی‌دانستم تا این‌که برای اولین بار در کلاس درس دکتر محمود روح‌الامینی حاضر شدم. کلاس که چه عرض کنم یک سالن بود که صد و ده نفر دانشجو را در آن، جا داده بودند. دهه‌ی شصت بود، و جامعه‌شناسی روی شیب بی‌اعتنایی قرار داشت. دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در یک ساختمان قدیمی در حدود میدان بهارستان قرار داشت.
جلسه‌ی اول حدود دوساعت به‌طول انجامید. استاد روح‌الامینی یک‌دست سفید پوشیده بود، موهایش بلند و مثل برف سفید بود. او از همه‌ی دانشجوها خواست شهر یا روستای زادگاه خود را مقابل اسم‌شان در لیست حضور و غیاب بنویسند، و تاکید کرد حقیقت را بنویسید، چون این لیست را به عنوان یک کار کلاسی نگه می‌دارم، و نمره دارد!
اسم‌ها که نوشته شد، همه‌ی بچه‌ها را با ذکر محل‌ تولد آن‌ها صدا زد، و با همه خوش‌و بشی در مورد محل تولدشان انجام داد. سپس با پرس‌وجوهایی که در باره‌ی خانواده‌ی بچه‌ها انجام داد اعلام کرد در این کلاس فقط دونفر اصالتا تهرانی، حضور دارد! بقیه‌ی جلسه‌ی اول به توضیح درباره‌ی این پدیده، مردم‌شناسی ایران، گسترش شهرها، جابه‌جایی جمعیت و تغییر آداب و رسوم‌ گذشت.
کلاس که تمام شد حس کردم من از همین لحظه به او مدیونم. چرا که مردم‌شناسی همان چیزی است که من همیشه به آن علاقه‌مند بوده‌ام اما تا آن روز از وجود این رشته بی‌خبر بودم! پس از آن، دو درس دیگر مردم‌شناسی را که جنبه‌ی اختیاری داشت در ترم‌های بعد با دکتر روح‌الامینی برداشتم و از او فراوان یاد گرفتم، و بسیار لذت بردم.
در باره‌ی زنده یاد روح‌الامینی متاسفانه خیلی کم گفته شده است. او بیش از ده جلد کتاب ارزشمند در مورد مردم‌شناسی تالیف کرده است که برخی از آن‌ها هنوز هم در دانشگاه‌ها تدریس می‌شوند.
حالا که این یادداشت را به یاد ایشان می‌نویسم جا دارد به متولیان فراموش‌کار جامعه‌ی خودمان به یاد بیاورم که تنها یک قلم از زحمات او در کرمان، کمک به راه‌اندازی حمام گنجعلیخان بوده است. ای‌کاش دست‌کم در این مورد از او یادی می‌کردیم!
به گمان من، او استادی بسیار اهل مطالعه، فروتن و به غایت در حوزه‌ی مردم‌شناسی اهل درایت و جست‌وجو بود. هفدهم اسفندماه امسال نهمین سالروز درگذشت اوست. این استاد گرانقدر اهل کوهبنان، چهره‌ی ماندگار و نامدار مردم‌شناسی ایران است. روحش شاد و یادش همواره گرامی باد. /پ