رضا ریاحیان * ـ آئین نکوداشت جناب آقای گلاب‌زاده پژوهشگر عرصه‌ی فرهنگی دیار کرمان به همت موسسه فرهنگی مفرغ مدتی پیش برگزار شد. در این مراسم جناب آقای عالم‌زاده شهردار محترم کرمان به پاس زحمات ایشان در عرصه‌ی فرهنگ، وعده‌ی نامگذاری یکی از معابر شهر کرمان را به نام ایشان داد که این موضوع نگاه ویژه‌ی شهردار را به عرصه‌ی فرهنگ نشان می‌دهد.
در خصوص نحوه‌ی انتخاب نامگذاری اماکن به نام مشاهیر و فرهیختگان جامعه اما، اختلاف نظرهایی وجود دارد. بر همین اساس یاداشتی مختصر در این زمینه و تاثیرات آن در حافظه‌ی شنیداری افراد جامعه ارائه می‌شود تا در این زمینه طوری تصمیم‌گیری شود که در حافظ‌یه تاریخی افراد جامعه به گونه‌ای مناسب ثبت شود.
اسم یا نام هر شی جاندار وغیر جاندار در جهان هستی معرف آن است. شاید بتوان گفت نامگذاری افراد از موضاعات چالش برانگیز هر جامعه محسوب می‌شود به‌طوری که انتخاب نام برای فرزند جدید متولد شده یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها در آن هنگام است. در بعضی مواقع اما تغییر اسم افراد باعث دوگانگی در حافظه‌ی شنیداری جامعه آن روزگار می‌شود. نام کشورها و پدیده‌هایی از قبیل دریاها، اقیانوس‌ها و رشته کوه‌ها نیز جایگاه مهمی برخوردار هستند به‌طوری که نام کشورها علاوه بر معرف بودن مردمان و جغرافیای آن سرزمین، دارای پیشینه‌ای تاریخی است که در حافظه‌ی تاریخی شنیداری بشر ثبت شده است. از موضوعات مورد مناقشه منطقه خاورمیانه مر بوط به این مقوله؛ نام خلیج همیشه فارس است که بر اساس منابع مستند از روزگاران گذشته (هخامنشیان) تا به امروز نام این خلیج به صورت مداوم و پیوسته فارس عنوان شده و این تداوم یک نام در ادوار مختلف باعث جلوگیری از تحریف این نام توسط کشورهای عربی حاشیه‌ی جنوبی آن شده است. در صورتی که دریای خرز که نام اصلی آن کاسپی است، در طول دوران‌های مختلف به نام‌هایی از قبیل طبرستان و مازندران معرفی شده و در حال حاضر نیز نام آن برگرفته از قوم محلی کوچک (خرز) واقع در اطراف آن اقتباس شده و این تغییر نام باعث شده نام اصلی این دریاچه (کاسپی) در حافظه‌ی تاریخی مردمان از بین رود.
نامگذاری معابر شهری از قبیل خیابان، بلوار، میدان و مراکز عمومی به نام مشاهیر و فرهیختگان در جهان و ایران یک رسم پسندیده‌ی معمول و متداول است. روش انتخاب در این موضوع بسیار حائز اهمیت و بر اساس درجات علمی، سیاسی، اجتماعی و شخص فرهیخته و متناسب با محل زندگی ایشان در بافت شهری و حافظه‌ی شنیداری افراد آن جامعه انتخاب صورت می‌گیرد به‌طوری که یکی از اصول مهم در این انتخاب نداشتن نام قبلی آن مکان است. در صورتی که امروزه بعضی از مکان‌ها و از جمله معابر شهری انتخاب شده برای نامگذاری مشاهیر و فرهیختگان؛ دارای اسم قبلی مناسب با ساختار آن جامعه بوده‌اند و نام جدید یک دوگانگی در حافظه‌ی تاریخی افراد جامعه به‌وجود می‌آورد و حق مطلب به خوبی ادا نمی‌شود. گرچه بر اساس ساختار حکومتی و آرمان‌های هر جامعه، اسامی قبلی بعضی از مکان‌ها و معابر شهری باید تغییر کند. به هرحال مناسب است برای انتخاب مکان یا معابر شهری برای نامگذاری افراد خاص آن جامعه ابتدا پیشینه‌ی تاریخی آن مورد بررسی قرار گیرد و در صورت امکان دارای نام قبلی نباشد که قرار به تغییر آن باشد و از ابتدا نام فرد مشهور بر روی آن گذاشته شود تا در حافظه‌ی شنیداری جامعه‌ی امروزی و در آینده نیز در حافظه‌ی تاریخی افراد آن جامعه به‌طور مناسب ثبت شود و در صورت تغییر نام در آینده به هر دلیلی حداقل قسمتی از حافظه‌ی تاریخی جامعه‌ی مربوطه را حفظ کنند. به همین منظور، پیشنهاد می‌شود برای انتخاب خیابان و میدان برای نامگذاری مشاهیر استان کرمان از جمله آقای گلاب‌زاده ابتدا مکان مذکور نام قبلی نداشته باشد. همچنین تا حد امکان مکان مورد نظر از نگاه بافت شهری و اجتماعی موقعیت مناسبی داشته باشد و همچنین، این نامگذاری طی مراسم خاصی انجام شود.
*باستان‌شناس
نظر خود را بنویسید