فردای‌کرمان ـ اسما پورزنگی‌آبادی: در شهر کرمان، شروع پروژه‌های عمرانی و افتتاح آن در اغلب موارد با نگرانی، انتقاد و سپس، اعتراض کارشناسان و کنشگران و دوست‌داران میراثفرهنگی همراه بوده است. هنوز خون زخمی که روگذر امیرکبیر بر پیکر دانشکده فنی با آن معماری ارزشمند گذاشت بند نیامده که خبر از افتتاح «مجموعۀ ورزش‌های ساحلی قلعه‌دختر» دل دوست‌داران میراثفرهنگی را لرزاند و این نگرانی را به بار آورد که در حریم این قلعه‌های تاریخی چرا این پروژه را اجرا کرده‌اند؟
تصاویر مربوط به افتتاح این پروژه که روابط عمومی شهرداری منتشر کرده، مقامات شورا و شهرداری را نشان می‌دهد که در مراسم بهره‌برداری رسمی آن حضور دارند؛ جای مقامات میراثفرهنگی از مدیرکل تا معاون اما در این تصاویر و مراسم، خالی است.
امید ابراهیمی، از فعالان میراثفرهنگی اما تصویر متفاوتی از این مجموعه را به نمایش گذاشته است. او، بر بالای قلعه ایستاده و از زاویه‌ای دیگر فیلمی گرفته و آن را در اینستاگرام منتشر کرده است و در آن، به کرّات انتقاد خود را از این اقدام شهرداری مطرح می‌کند که روی پای این قلعه‌های باستانی چند هزار ساله، پارک ساخته‌اند و حتی حاشیه‌ی آن را آسفالت کرده‌اند.
از سوی میراثفرهنگی استان تاکنون در این‌باره اظهارنظری رسمی منتشر نشده است. تماس‌‌های مکررم با معاون این اداره کل نیز بی‌پاسخ ماند.
با محمد جهانشاهی، معاون شهردار و رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری کرمان گفت‌وگو کردم که در ادامه می‌خوانید.
با یادآوری این نکته که گردشگری و میراثفرهنگی استان، جهانشاهیِ شهرداری را، از اعضای دیرینه‌ی خانواده‌ی خود می‌شناسند. او در سابقه‌ی کاری‌اش، مدیرکلی میراثفرهنگی سمنان و سال‌های زیادی معاونت گردشگری استان کرمان و فعالیت‌های گسترده‌ی گردشگری دارد اما اکنون، حوزه‌ی تحت مدیریت او، بهره‌برداری از مجموعه‌ی ورزش‌های ساحلی قلعه‌دختر را برعهده دارد که مورد انتقاد برخی دوست‌داران میراثفرهنگی قرار گرفته است.
فردای‌کرمان در روزهای آتی، نظر دیگر موافقان و مخالفان را نیز منتشر خواهد کرد.
آقای جهانشاهی، برای ساخت مجموعه‌ی ورزش‌های ساحلی از میراثفرهنگی مجوزی گرفته‌اید؟
در این پارک، ساخت‌وسازی انجام نشده که نیاز به مجوز داشته باشد. فضای موجود، از قبل وجود داشته است؛ بخشی از آن، زمین فوتبال ساحلی بود و بخش دیگر اما، به محلی برای دپوی نخاله‌های ساختمانی و زباله‌ها تبدیل، و پاتوق کارتن‌خواب‌ها و پناهگاهی برای بزهکاری‌های اجتماعی شده بود. اتفاقاتی که در اینجا رخ می‌داد، معضلاتی برای محله و منجر به آسیب‌هایی به قلعه‌ها نیز شده بود. آتش روشن می‌کردند، حفره‌هایی که روی قلعه وجود داشت را عمیق‌تر کرده و برخی جاها هم حفره ایجاد کرده بودند. این شرایط، در شان قلعه‌دختر و اردشیر نبود. برای همین، تصمیم به بهسازی آن گرفته شد. نمی‌توانیم اسم کاری که انجام شده را، پروژه بگذاریم. هیچ بارگذاری در این قطعه زمین صورت نگرفته، اینجا مجموعه‌ی ورزشی است اما سرویس بهداشتی ندارد، سکو برای نشستن تماشاگر ندارد و رختکن هم ندارد. هیچ‌کدام از این ساخت‌وسازها به‌دلیل آگاهی و حساسیت‌هایی که شهرداری نسبت به ضوابط میراثفرهنگی دارد، انجام نشده است. درختان از قبل بودند، فنس‌کشی و نورپردازی اضافه شده است. با این بهسازی، آسیب‌هایی که قبلا در این قلعه‌ها رخ می‌داد را کمتر شاهد خواهیم بود. همین جا این را بگویم که سایت‌های تاریخی در شهرها همیشه در معرض آسیب هستند؛ یک نمونه‌اش، همین دو قلعه‌ی ارزشمند است که به نظر من، جزو مظلوم‌ترین داشته‌های شهر کرمان هستند. این بهسازی و فضاسازی در حاشیه‌ی قلعه‌ها به‌دلیل حساسیت‌هایی است که برای حفاظت از میراثفرهنگی در شهرداری وجود دارد و متناسب‌ترین اقدام برای کاهش آسیب‌های قلعه‌ها و همچنین، افزایش ارتباط شهروندان با این سایت تاریخی انجام شده و از این منظر، قابل دفاع است. در این پارک، چشم‌انداز محیطی که در برابر ورزشکاران و بازدیدکنندگان قرار دارد، بخشی از بدنه‌ی قلاع است. ضمن اینکه شهرداری در برنامه دارد تا با همکاری میراثفرهنگی، برای بدنه‌سازی و جداره‌سازی و نورپردازی قلعه‌ها هم اقدام کند.
شما الان در شهرداری مسئولیت دارید ولی پیش از این، در میراثفرهنگی حضور داشتید و تخصص اصلی‌تان هم گردشگری است. اگر معاون شهردار نبودید هم، از این پروژه در فاصله‌ی نزدیک قلعه‌ها دفاع می‌کردید؟
من براساس تجربه‌ای که سال‌ها در میراثفرهنگی داشتم، آموزش‌هایی که دیده‌ام، سفرهایی که به استان‌های دیگر و به کشورهای مختلف داشته‌ام می‌گویم میراثفرهنگی در هیچ جای دنیا، هیچ شانسی ندارد اگر تعامل شهروندان با سایت‌ها و بناهای تاریخی برقرار نشود. عرض کردم در جریان این بهسازی، هیچ بارگذاری سنگینی نشده، هرچیزی که آنجا می‌بینید سطحی است به جز آبیاری، درختان از قبل بوده‌اند، آنجا چمن‌کاری نشده و ماسه‌بادی استفاده شده است و کاربری‌ای پیدا کرده که متناسب با حریم میراث و شان قلاع است. این یک واقعیت است که در شهر، نمی‌توان زمین‌ها را خالی و متروکه رها کرد مگر اینکه سایت باستان‌شناسی باشد. به نظر من، این بهسازی به حفاظت قلعه‌ها کمک می‌کند. تنها ایرادی که در آن می‌بینم، آسفالت معبر در جوار قلعه است. البته آسفالت هم نیست که با زیرسازی انجام شده باشد. روکش است و سبک و، هر زمان که بخواهند می‌توانند آن را جمع کنند. ضمن اینکه این مسیر برای دوچرخه‌سواری مناسب است. در مجموع می‌گویم این اقدام خوب است و باید از آن دفاع کرد و این حرف را برمبنای این دیدگاه می‌گویم که باید به فضاهای تاریخی کاربری‌هایی بدهیم که باعث استفاده‌ی بیشتر مردم و افزایش تعامل و ارتباطات شود.
این پروژه، کار مشترک معاونت فرهنگی و شهرداری منطقه پنج و معاونت عمرانی شهرداری است؟
معاونت فرهنگی شهرداری کار عمرانی انجام نمی‌دهد و بیشتر اقداماتش نرم‌افزاری است. امورات عمرانی را معاونت مربوطه یا شهرداری‌های مناطق انجام می‌دهند. این فضاسازی، کار مشترک سازمان فرهنگی و معاونت خدمات شهری و شهرداری بافت تاریخی است.
معاونت عمرانی شهرداری در آن نقشی ندارد؟
نه. چون پروژه‌ی بزرگی نیست و بارگذاری و ساخت‌وساز ندارد، شهرداری منطقه اجرایش کرده است.
بهره‌برداری از مجموعه‌ی ورزشی برعهده‌ی سازمان فرهنگی است؟
بله. و من از بُعد اجتماعی که به این اقدام نگاه می‌کنم، از آن دفاع می‌کنم و خوشحالم که این حساسیت در مجموعه‌ی شهرداری کرمان وجود دارد که موقعیت قلعه‌های تاریخی را درک می‌کنند و این را هم می‌گویم که اکثر تصمیم‌گیرندگان در شهرداری بافت تاریخی، حساسیت و دلسوزی‌ای کمتر از دوستان ما در میراثفرهنگی ندارند. اما به هر حال، رفتار شهرداری با سایت‌های تاریخی تفاوت‌هایی با میراثفرهنگی دارد. ما در میراثفرهنگی فکر و نگاه‌مان به چارچوب‌ها و ضوابطی محدود شده اما شهرداری، ضمن رعایت این ضوابط، به تضادها و تقابل‌ها و خواسته‌هایی که از سمت جامعه وجود دارد هم باید توجه کند و حد میانه را برای تصمیم‌گیری در نظر بگیرد.
میراثفرهنگی درباره‌ی اجرای این پروژه نظر داده است؟
درباره‌ی جزئیات کار اطلاع کاملی ندارم اما می‌دانم وقتی نخاله‌های ساختمانی این محوطه جمع‌آوری می‌شد، ناظرانی از طرف میراثفرهنگی حضور داشتند تا احیانا اگر کاشی، سفال یا شی‌ء میراثی وجود دارد شناسایی و ضبط شود. از آن‌جایی که بارگذاری سنگینی انجام نشده و ساخت‌وسازی صورت نگرفته، بنابراین، موردی نبوده که نقض ضوابط میراث صورت گرفته باشد. برخی اما در اعتراض به این اقدام شهرداری، از تخریب قلعه‌ها می‌گویند که به نظر من، این برداشت صحیح و منصفانه نیست. این مجموعه‌ی ورزشی، با کم‌ترین آثار تخریبی و کم‌ترین تناقض با فضای تاریخی مجاور اجرا شده و باعث بهبود محیط نیز شده است. در کرمان نیاز است تا مدیران و فعالان میراثفرهنگی و کارشناسان به این نقطه‌ی مشترک برسند که ادامه‌ی حیات مواریث فرهنگی ما با خط‌کش گذاشتن و هیچ کاری انجام ندادن ممکن نیست. باید سعی کنیم از مدل‌های جدید حفاظت از اماکن و سایت‌های تاریخی بهره بگیریم و ارتباط شهروندان را با آن برقرار کنیم.
آقای جهانشاهی، این سوال هم برای خیلی‌ها پیش آمده که ورزش ساحلی را چه به شهر کویری کرمان؟ ممکن است در این‌باره هم توضیح دهید؟
این ورزش‌ها قبلا در سواحل انجام می‌شد اما الان در بسیاری از شهرهای غیرساحلی هم رواج دارد. شاید بهتر باشد نام آن را ورزش‌های شنی بگذاریم. استان همسایه‌ی ما یزد، یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های ورزش ساحلی کشور را دارد. اگرچه نام آن تناقض با شرایط جغرافیایی ما دارد اما برای کرمان که کویری است، مناسب هم هست. شن استفاده شده در زمین این مجموعه سبک و باکیفیت است. این فضا، می‌تواند در آینده محل برگزاری رویدادهایی هم بشود که خود رویدادها، در معرفی قلاع و افزایش حفاظت از آن موثر خواهد بود.
امکان انجام چه ورزش‌هایی در این مجموعه فراهم شده است؟
این مجموعه، حدود چهار هزار و 500 مترمربع مساحت دارد. زمین فوتبال ساحلی آن از گذشته بوده، زمین کُشتی و ورزش‌های رزمی و سپک‌تاکرا و هندبال و والیبال به این محوطه اضافه شده است. نورپردازی صورت گرفته و نیمکت‌هایی برای نشستن نیز تعبیه شده است.
استفاده از امکانات این مجموعه برای شهروندان رایگان است؟
این مجموعه باید به بخش خصوصی واگذار شود. برون‌سپاری فعالیت‌ها از جمله برنامه‌های جدی ما در شهرداری است و تاکنون، به‌جز فرهنگسرای ورزش، اکثریت فضاهای فرهنگی را به خود مردم واگذار کرده‌ایم و این مجموعه هم واگذار خواهد شد؛ فعلا اما استفاده از امکانات آن برای عموم ورزشکاران آزاد است و بانوان هم می‌توانند از آن استفاده کنند. ما امیدوار هستیم با رضایت نسبی‌ای که ایجاد این مجموعه در ساکنان محله ایجاد کرده، بتوانیم در آینده مشارکت بیشتر اهالی را جلب و پروژه‌های دیگری را برای افزایش کیفیت زندگی در این محدوده از شهر اجرایی کنیم. /الف
عکس: روابط عمومی شهرداری کرمان
نظر خود را بنویسید