بخش عظیمی از ادبیات اسارتگاهی در لابه‌لای نامه‌های اسرا است

فردای‌کرمان – گروه جامعه: احمد یوسف‌زاده، آزاده، روزنامه‌نگار و نویسندۀ کرمانی که بیش از 8 سال از سال‌های آغاز نوجوانی خود را در اردوگاه‌‌ها و زندان‌های حکومت بعثی عراق سپری کرده و کتاب «آن 23 نفر» وی، حکایت روزهای سخت اسارت او و تعدادی از اسرای نوجوان ایرانی در عراق را بازگو می‌کند، روز گذشته در جلسۀ دفاع از رسالۀ دکترای خود با موضوع «بررسی محتوا و ساختار نامه‌های آزادگان دفاع مقدس»، در دانشگاه شهید باهنر کرمان، گفت: «این نامه‌ها سند ارزشمندی از پایداری و صبر فرزندان ایران زمین است که باید حفظ شوند».

وی ضمن تقدیر از دکتر محمدصادق بصیری، استاد راهنمای این رساله، افزود: «بخش عظیمی از ادبیات اسارتگاهی در لابه‌لای نامه‌های اسرا بود که این پژوهش درصدد آشکار کردن آن‌ها است».

یوسف‌زاده در حاشیۀ برگزاری این مراسم در گفت‌وگو با خبرنگار فردای‌کرمان، بیان کرد: «پایان‌نامه را به دو تن از آزادگان «امیر شاه‌پسندی» اهل کرمان و «مجید هرندی» که به اعتقاد داوران زیباترین نامه‌ها را برای خانوادۀ خود نوشته است، تقدیم کرده‌ام».

وی با بیان این‌که توصیف لحظۀ نگارش و موضوع‌بندی‌ نامه‌های اسرا از ویژگی‌های بارز این نوشته‌ها است، ادامه داد: «بسیاری از اسرا هنگام نوشتن نامه به این‌که در زمان نوشتن در چه وضعیتی قرار دارند، در کجا نشسته‌اند، چه کسانی کنارشان هستند و چه چیز می‌بینند، اشاره کرده‌اند که این موارد می‌تواند برای کسانی که می‌خواهند فیلم بسازند و یا رمان بنویسند مفید باشد».

یوسف‌زاده یادآور شد: «حدود پنج‌هزار نامه در اختیار دارم، اما فقط توانستم هزار نامه را بررسی کنم و حتما سایر نامه‌ها را هم خواهم خواند».

وی دربارۀ این‌که چطور به این‌ نامه‌ها دسترسی پیدا کرده است، توضیح داد: «یک تحقیق را حدود 15 سال پیش آقای مرتضی سرهنگی انجام داده که نامه‌های اسرا را از سراسر کشور جمع‌آوری کرده بود. جمع‌آوری نامه‌های آزادگان کرمانی به عهدۀ من بود که موفق شدم 1500 نامه را جمع‌آوری کنم و بعد از اسکن برای ایشان بفرستم. بعد از آن، آقای سرهنگی بخش زیادی از نامه‌ها را در اختیار من قرار دادند که پایان‌نامه را بنویسم».

نویسنده کتاب «آن 23 نفر» خاطرنشان کرد: «بعد از چاپ پایان‌نامه حتما به بررسی سایر نامه‌ها نیز می‌پردازم زیرا فکر می‌کنم یک سند ارزشمندی هستند که با خواندن آن‌ها می‌توان درک کرد با چه نسلی روبه‌رو بودیم».

وی ادامه داد: «فردی برای مادرش نامه می‌نوشته و او را به شدت از این‌که در فراق او ابراز دلتنگی کند، نهی می‌کرده، در حالی‌که خودش زیر شکنجه بود. و یا اسرا برای این‌که به خانواده‌هایشان روحیه بدهند مرتب می‌نویسند که حالشان خوب است و گاهی حتی خدا را شکر می‌کنند که نعمت اسارت به آن‌ها هدیه شده است، اما کسی که این نامه‌ها را بررسی می‌کند اگر مثل من، آن مکان و شرایط را درک کرده باشد متوجه می‌شود که چه ایثاری وجود دارد».

یوسف‌زاده با اشاره به مشکلات بررسی نامه‌ها، گفت: «خیلی از نامه‌ها با خط بد نوشته شده و خواندن آن‌ها بسیار مشکل است».

وی همچنین با اشاره به موضوع طبقه‌بندی نامه‌ها، بیان کرد: «نامه‌ها در موضوعاتی مانند مادرانه‌ها، عاشقانه‌ها – شامل نامه‌های اسرا به همسران‌شان و جواب آن‌ها – کودکانه‌ها و نامه‌هایی که حاوی مطالبی از جنس صبر و استقامت هستند بررسی شدند، اشعار نامه‌ها نیز استخراج شده و با موضوعات مختلف مانند شعرهای هجران، استقامت، عارفانه و عاشقانه دسته‌بندی شده است».

یوسف‌زاده خاطرنشان کرد: «امیدوارم این رساله مرجعی برای دانشجویان رشته ادبیات پایداری باشد. اولین کرسی ادبیات پایداری در دانشگاه شهید باهنر کرمان برگزار شد و سال‌هاست که در مقطع کارشناسی‌ارشد، شاخۀ ادبیات پایداری در حال تدریس است».

وی همچنین ضمن قدردانی از اساتید خود، گفت: «در پایان جا دارد از اساتیدی که در دورۀ دکتری از آن‌ها بسیار آموختم، آقای دکتر بصیری، آقای دکتر امیری‌خراسانی، آقای دکتر شریف‌پور، آقای دکتر مدبری و آقای دکتر صرفی قدردانی کنم».

گفتنی است، اساتید راهنما و مشاور و داوران حاضر در این جلسه پس از شنیدن دفاع یوسف‌زاده به شور نشستند و در پایان به اتفاق آرا، این رساله را با نمرۀ ۲۰ پذیرفتند. /پ