فردای‌کرمان – گروه اقتصاد: موضوع باقیماندۀ سموم در پستۀ ایران، در حال حاضر از مهم‌ترین چالش‌های صادرات پسته به اروپا است.
آندریاس پریستوف تاجر واردکنندۀ پسته ایران به اروپا که مهرماه امسال به ایران آمده بود دربارۀ آیندۀ پسته ایران هشدارهایی داده که فعالان حوزۀ پسته باید حرف‌های او را جدی بگیرند.
ماهنامۀ دنیای پسته، نشریۀ انجمن پسته ایران که به منظور آگاه کردن فعالان پسته با او گفت‌وگو کرده است از قول او می‌نویسد: «تولیدکنندگان پسته ایرانی باید بدانند که اگر رویکرد خود را نسبت به تولید محصول سالم تغییر ندهند، پستۀ ایرانی بازار اروپا را از دست خواهد داد و اروپایی‌ها محصولی که باقیماندۀ سموم دارد را نمی‌خواهند».
این تاجر اروپایی می‌گوید: «بیش از 30 سال است که به تجارت پسته مشغولم، پدرم واردکنندۀ کشمش به اروپا بود، در مقطعی به واردات پسته از ایران نیز مشغول شد، من هم از همان‌جا شروع کردم. ما عمدتا از ایران پسته وارد می‌کنیم، مقداری پسته از آمریکا هم وارد می‌کنیم، حتی کمی هم از ترکیه، اما تامین‌کنندۀ اصلی پستۀ ما ایران است».
شایان ذکر است این ماهنامه همچنین، در همین زمینه با محسن جلال‌پور از فعالان پسته و رئیس اسبق اتاق بازرگانی ایران، مصاحبه‌ای انجام داده است، که نظر علاقه‌مندان را به مطالعۀ آن جلب می‌کنیم. با کلیک روی این نشانی https://fardayekerman.ir/news/39985 متن این مصاحبه را ببینند.
در ادامه، نظر به اهمیت مطالبی‌که آندریاس پریستوف در این گفت‌وگو بیان کرده، متن آن را به نقل از جدیدترین ماهنامۀ دنیای پسته (آبان‌ماه ۱۴۰۱)، در پایگاه خبری فردای‌کرمان بازنشر می‌کنیم.
*آقای پریستوف، این روزها اخبار زیادی حول موضوع باقیماندۀ سموم در ایران شنیده می‌شود. از ورود سیستم قضایی اتحادیه اروپا به مسئله باقیماندۀ سموم گرفته تا معدوم کردن پسته‌های آلوده. واقعیت دربارۀ این موضوع چیست؟
همۀ مشکلات ما با سم اتیلن‌اکسید شروع شد. سال‌ها پیش اکثر محصولات غذایی که از ایران، آمریکا و آمریکای جنوبی وارد می‌شدند، باقیماندۀ سم اتیلن‌اکسید داشتند و این موضوع رسوایی بزرگی در اروپا ایجاد کرد. در آن زمان باقیماندۀ این سم در پسته دیده نشد، اما همان موضوع باعث شد واردکنندگان اروپایی شروع به آنالیز و تست باقیماندۀ سموم در محصولات غذایی از جمله پسته بکنند. وقتی برای باقیماندۀ سوم آنالیز انجام می‌شود، این تست فقط برای یک سم انجام نمی‌شود، بلکه ممکن است برای 300 سم مختلف این کار صورت گیرد. وقتی همه متوجه شدند که باقیماندۀ تعداد زیادی از سموم در پسته قابل مشاهده است، نگران شدند. بنابراین، از آن زمان تاکنون صادرکنندگان و واردکنندگان پسته به اروپا، البته به صورت تصادفی، روی باقیماندۀ 10 یا 20 سم مختلف رویت شد. خطرناک‌ترین سم کلروپریفوس است که باعث جهش‌های ژنتیکی می‌شود و سرطان‌زا هم هست. اگر بار وارداتی پسته به اروپا باقیماندۀ این سم را داشته باشد، آن بار بلافاصله معدم می‌شود.
*چرا رویکردها نسبت به باقیماندۀ سموم این‌قدر تغییر کرده و سخت‌گیری‌ها نسبت به گذشته بیشتر شده است؟
حرف‌تان درست نیست، پنج سال پیش هم موضوع همین قدر جدی بود. باقیماندۀ سمی به نام استامی‌پراید در پستۀ ایرانی رویت شد و بعد از آن بارهای زیادی از پسته در بدو ورود به اتحادیه اروپا به شدت کنترل می‌شدند. اتحادیه اروپا همیشه نسبت به این موضوع حساس بوده است. این موضوع تازه‌ای نیست. اما این‌که چرا ناگهان کنترل‌ها شدیدتر از گذشته شده، علتش پیشرفت‌های روزافزون تکنولوژی‌های آنالیز باقیماندۀ سموم در اروپا است. الان دقت آزمایشگاه‌ها در اتحادیه اروپا در حدی است که می‌تواند تا حد 01/0 میلی‌گرم در کیلوگرم باقیماندۀ سم را تشخیص دهد. ده سال پیش دقت آزمایش‌ها تا این حد نبود. بنابراین الان که آزمایشگاه‌ها دقیق‌تر شده‌اند، طبیعی است که باقیماندۀ سموم بیشتری را هم می‌توانند در محصولات غذایی تشخیص دهند. جدای از این، خواست جامعه هم تغییر کرده است؛ مردم اتحادیه اروپا نسبت به خوردن غذای سالم و ارگانیک حساس‌تر شده‌اند، و بنابراین نسبت به مسئلۀ باقیماندۀ سموم سخت‌گیر هستند.
*به نظر شما، چرا رویکرد سایر کشورها در مقایسه با اتحادیه اروپا نسبت به موضوع باقیماندۀ سموم این‌قدر متفاوت است؟
استانداردهای اروپا نسبت به مسئلۀ باقیماندۀ سموم خیلی بالاتر از سایر کشورها است. حالا من نمی‌دانم چرا برای بقیه خیلی مهم نیست، اما مطمئنم ظرف چند سال آینده سایر کشورها هم حساس خواهند شد. شما نمی‌توانید جلوی این پیشرفت و حساسیت را بگیرید.
*فکر می‌کنید بازار اروپا توان پرداخت هزینه‌های سربار کشاورزان را دارد؟ چون از یک طرف تولیدکنندۀ پسته باید ریسک بیشتری بکند که این، هزینۀ تولید را بالا می‌برد و از سوی دیگر اروپا با تورم و افت ارزش یورو در مقابل دلار مواجه است؟
قطعا بله. همه حاضرند که این اضافه هزینه را برای خرید محصول عاری از باقیماندۀ سموم یا دقیق‌تر بگویم محصول منطبق با استانداردهای حدود مجاز باقیماندۀ سموم در اروپا را بپردازند. در اروپا برای محصول کشاورزی ارگانیک قیمت بالاتری نسبت به محصول معمولی پرداخت می‌شود. مصرف‌کنندۀ اروپایی آمادگی پرداخت هزینۀ بیشتر برای محصول سالم‌تر که از نظر باقیماندۀ سموم تحت استاندارد اتحادیه اروپا باشد را همیشه دارد.
اما نکتۀ مهم‌تری را می‌خواهم بگویم. تولیدکنندگان پستۀ ایرانی باید بدانند که اگر رویکرد خود را نسبت به تولید محصول سالم تغییر ندهند، پستۀ ایرانی بازار اروپا را از دست خواهد داد و اروپایی‌ها محصولی که باقیماندۀ سموم دارد را نمی‌خواهند. این موضوع مخصوصا در مورد مغز سبز صادق است. اگر روال به همین شکل ادامه پیدا کند، اروپایی‌ها نمی‌توانند مغز سبزی که باقیمانده دارد را در محصولات غذایی خود از جمله سوسیس، بستنی و شکلات استفاده کنند. کشاورزان ایرانی باید بدانند که مصرف‌کنندۀ اروپایی حاضر است اضافه هزینه را برای محصول عاری از سم بپردازد و اگر محصولی بیش از حد مجاز اروپا باقیماندۀ سم داشته باشد، خریدار اروپایی آن را نمی‌خواهد، و نخواهد خرید.
*پتانسیل مصرف پستۀ ارگانیک به معنای عام در بازار اروپا چقدر است؟
پتانسیل زیادی وجود دارد. در گذشته حجم بسیار زیادی پستۀ خشک در پوست، وارد اروپا می‌شده، اما ایران به خاطر مسئلۀ آفلاتوکسین سهم زیادی از بازار را از دست داد. الان موضوع اصلی باقیماندۀ سموم است. اگر ایران رفتار خود را تغییر ندهد، اروپا از ترکیه خرید خواهد کرد. محصول ترکیه از لحاظ باقیماندۀ سموم وضع خیلی بهتری دارد. خود ما در مغز سبزی که از مشتریان ایرانی خریده‌ایم، باقیماندۀ 20 نمونه سم را دیده‌ایم، اما در محصول ترکیه شاید باقیماندۀ یک سم بیشتر رویت نشده است. بنابراین، تولید محصول بدون سم شدنی و امکان‌پذیر است، مثلا اگر کشاورزان برای از بین بردن آفات به جای سم از گوگرد استفاده کننده، درست است که هزینۀ بیشتری به آن‌ها تحمیل می‌شود، ولی می‌توانند محصول امن‌تری تولید کنند.
*راه‌های ممکن همکاری بین بازار اروپا و صنعت پسته برای کاهش مشکلات و افزایش روابط تجاری در مورد بحث باقیماندۀ سموم را چه می‌دانید؟
یک راه، تلاش ایران برای کاهش استفاده از سموم در تولید محصولات کشاورزی است که قطعا امکان‌پذیر است. روش دیگر، رایزنی ایران و اروپا برای رسیدن به یک توافق در زمینۀ بهبود مسائل قانونی است. ما متوجه رفتار غیرمنصفانۀ اتحادیه اروپا نسبت به این موضوع هستیم، مثلا باری که به اروپا می‌رسد ولی مقصد نهایی آن اروپا نیست و اروپا فقط مسیر ترانزیت آن بار است، بررسی می‌شود و اگر سم کلرپریفوس داشته باشد در اروپا معدوم می‌شود. این منصفانه نیست. این موضوع شاید با مذاکره با اتحادیه اروپا حل شود. یک روش دیگر مذاکره با اتحادیه اروپا برای افزایش حدود مجاز باقیماندۀ سموم است. همان‌طور که قبلا اشاره کردم آزمایشگاه‌های اتحادیه اروپا قادر هستند حدود بسیار پایینی از باقیماندۀ سموم را تشخیص دهند، اما با توجه به این‌که بعضی از سموم خیلی خطرناک نیستند، می‌توان راجع به افزایش حدود آن‌ها با اتحادیه اروپا مذاکره کرد. همچنین، می‌توان با اتحادیه اروپا برای افزایش تعداد سموم مجاز برای پسته رایزنی کرد. در حال حاضر در اروپا 250 سم ثبت شده است. شاید بد نباشد این تعداد افزایش پیدا کند.
*آیا این درست است که اتحادیه اروپا بدون ارزیابی ریسک در مصرف، این حدود را وضع کرده است؟
بله درست است، ببینید در اتحادیه اروپا موضوع سلامتی مصرف‌کننده بسیار مهم است و در موارد زیادی مته به خشخاش می‌گذارند و آن‌قدر به مسئلۀ امنیت غذایی اهمیت می‌دهند که موضوع مصرف را در نظر نمی‌گیرند. طبیعی است وضع حدود غیرمنطقی، مصرف را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد . باید تعادل بین این دو موضوع برقرار باشد. مصرف‌کنندۀ اروپایی که حجم زیادی پسته مصرف نمی‌کند، شاید روزی چند دانه پسته بیشتر نخورد. بنابراین من موافقم که باید در وضع حدود مجاز بازبینی صورت بگیرد، اما قطعا این کار بسیار دشوار خواهد بود.
نظر خود را بنویسید