فردای‌کرمان ـ گروه جامعه: هوای استان کرمان بیش از هر زمان دیگری گرفتار معضل شدید آلودگی و غلظت بالای گردوخاک شده است؛ چالشی که سلامت عمومی را به مخاطره انداخته است.
آنچه بیشتر قابل تامل است، عبور شاخص آلودگی از مرز ۵۰۰ در این استان در برخی از روزها است. شاخص 500 عددی است که در طبقه‌بندی جهانی کیفیت هوا «خطرناک برای تمام گروه‌های سنی» تلقی شده و به‌ندرت در شهرهای کشور ثبت می‌شود.
از ابتدای سال جاری تاکنون دست‌کم چند نوبت رکوردهای خطرناک آلودگی هوا در استان ثبت شده که منجر به اعلام وضعیت اضطراری و تعطیلی ادارات شده است.
در حالی شاخص‌های هشداردهنده، طی هفته‌ها و ماه‌های اخیر در استان بارها به مرزهای خطرناک رسیده‌اند که تاکنون واکنش‌های مدیریت استان عمدتا محدود به تعطیلی ادارات یا هشدارهای پراکنده برای مراقبت‌های بهداشتی از سوی مردم بوده است.
در تازه‌ترین مورد، مدیریت بحران استان کرمان شامگاه جمعه 20 تیرماه طی اطلاعیه‌ای نسبت به «افزایش شاخص‌های آلودگی هوا و احتمال وقوع طوفان‌های شدید در برخی نقاط استان به‌ویژه شهرستان‌های شرقی» هشدار داد.
براساس پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی، احتمال بروز شرایط نامساعد جوّی و افزایش آلاینده‌ها در روزهای آینده وجود دارد.
در این اطلاعیه، از «سطح بالای آلودگی در برخی شهرستان‌های شرقی» خبر داده شده و از شهروندان خواسته شده که در مناطق آلوده ماسک بزنند.
داده‌های سامانۀ پایش کیفی هوای کشور در ظهر جمعه ۲۰ تیرماه نشان داد که شهداد از توابع شهرستان کرمان، شهرستان‌های بم و فهرج در شرق کرمان نیز با شاخص ۵۰۰ در وضعیت خطرناک بودند.
همچنین، ایستگاه فولاد بوتیای ایرانیان با شاخص ۴۰۳ به رنگ قهوه‌ای بوده که وضعیت خطرناک را نشان می‌داد.
بنا به گزارش ایرنا کرمان، همزمان ایستگاه میدان مشتاق شهر کرمان نیز با شاخص ۱۸۲ وضعیت قرمز و ناسالم را نشان می‌داد.
همچنین، خبرها حاکی از آن است که از نیمه‌شب چهارشنبه ۱۸ تیرماه گردوخاک سنگین جنوب استان کرمان به‌ویژه شهرستان‌های جیرفت و عنبرآباد را فراگرفت آن‌چنان که شاخص آلودگی در جیرفت ۵۰۰ و افق دید در برخی از ساعات و مناطق به چند ۱۰ متر رسید. در نهایت هم جیرفت تعطیل شد.
شامگاه پنجشنبه نیز اعلام شد که وضعیت هوای شهرستان‌های فهرج و زرند در شرق و شمال استان کرمان به دلیل هجوم گردوخاک در شرایط خطرناک قرار گرفت.
به نقل از ایرنا کرمان، بر اساس شاخص‌های اعلامی سامانۀ پایش آلودگی هوا طی پنجشنبه‌شب، شهر بم در شرق استان با شاخص ۲۵۳ در وضعیت بسیار ناسالم قرار گرفت. شهرهای کرمان با شاخص ۱۶۳ و جیرفت با شاخص ۱۸۹ هم در وضعیت ناسالم قرار گرفتند. هواشناسی اعلام کرد که شهرهای سیرجان، رفسنجان و انار هم در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفته‌اند.
این چرخۀ تکرار شونده، حکایت از ضعف در مدیریت بحران دارد آن هم در شرایطی که استان کرمان با بحران مزمن آلودگی مواجه است. با این حال اما، سیاستگذاری‌ها و واکنش‌های مسئولان بیشتر حالت روزمره و تسکینی دارند تا پیشگیرانه و ساختاری!
بنا به گزارش‌هایی که هواشناسی منتشر می‌کند منشاء بروز این گردوخاک در استان در بیشتر مواقع، خارج از استان و از کویر مرکزی است.
احمدرضا لاهیجان‌زاده ـ معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست که روز سه‌شنبه 17 تیرماه برای شرکت در مراسم معارفۀ سرپرست جدید اداره کل حفاظت محیط زیست استان به کرمان آمده بود، گفت که تالاب جازموریان یکی از کانون‌های اصلی گرد و غبار کشور است.
وی اظهار کرد: «براساس مطالعاتی که سال ۱۳۹۸ انجام شد، ۳۴ میلیون هکتار از عرصه‌های کشور مستعد غبارخیزی با درصدهای مختلف هستند که عدد بسیار بزرگی است. از این مقدار ۴.۵ تا پنج میلیون هکتار در استان کرمان قرار دارد که بخشی از آن به تالاب جازموزیان مربوط می‌شود».
این وضعیت در استان کرمان و کشور در حالی است که قانون «هوای پاک» تکلیف را برای مقابله با گردوخاک مشخص کرده است؛ قانونی که از سال ۱۳۹۶ تصویب و ابلاغ شده، اما در عمل بسیاری از مفاد آن همچنان روی کاغذ باقی مانده‌اند. قانون مذکور دولت را موظف کرده تا با اقدامات مشخصی چون کنترل منابع آلاینده، توسعۀ حمل‌ونقل پاک، پایش مستمر کیفی هوا، مقابله با کانون‌های گردوغبار و اعمال محدودیت بر صنایع آلاینده، سطح سلامت تنفسی مردم را ارتقا دهد.
به نقل از ایسنا، اگرچه بیشتر مواد قانون هوای پاک به آلودگی ناشی از ذرات معلق می‌پردازد اما آلودگی ناشی از گرد و غبار نیز از دید این قانون پنهان نمانده است. به همین دلیل وزارت جهاد کشاورزی البته به طور خاص سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری بر اساس ماده ۲۴ قانون هوای پاک مکلف است علاوه بر اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی برای مهار کانون‌های مستعد بیابان‌زایی و تولید گرد و غبار در داخل کشور سالانه حداقل ۳۰۰ هزار هکتار نسبت به اجرای مقابله با پدیده گرد و غبار اقدام کند.
دولت نیز مکلف است اعتبارات مورد نیاز برای اجرای عملیات موضوع این ماده را هر ساله در بودجه‌های سالانه منظور کند.
افزون بر این موارد، در قانون هوای پاک به تامین حق‌آبه محیط زیستی نیز توجه شده و براساس مادۀ ۲۵ قانون، به‌صراحت سازمان حفاظت محیط زیست مکلف شده است تا با همکاری وزارت نیرو نیاز آبی زیست محیطی رودخانه‌ها، تالاب‌ها، خورها، دریاچه‌ها و زیست بوم‌ها را تعیین و وزارت نیرو نسبت به تخصیص حق‌آبه اقدام کند. پیگیری این موضوع به دفتر زیستگاه‌های سازمان حفاظت محیط زیست سپرده شده است.
مردم کرمان نه در برابر یک حادثۀ غیرمنتظره که درگیر یک بحران تکرارشونده شده‌اند؛ بحرانی که به‌نظر می‌رسد در حال عمیق‌تر شدن است.
بسیاری از شهروندان در سایۀ این آلودگی‌های متناوب دچار مشکلات تنفسی، آلرژی‌های فصلی و افت شدید کیفیت زندگی شده‌اند. کودکانی که نمی‌توانند در فضای باز بازی کنند، سالمندانی که از خانه خارج نمی‌شوند و کارگرانی که روزانه باید در همین هوا کار کنند. این وضعیت دیگر صرفا «هشدار زیست‌محیطی» نیست بلکه تهدیدی جدی برای سلامت مردم استان کرمان است. مردمانی که حق دارند نفس بکشند. نفس کشیدن یک مطالبۀ لوکس یا زیاده‌خواهانه نیست بلکه نفس کشیدن، حق بدیهی شهروندان است. اما آیا تا کِی قرار است فقط شاخص آلودگی اعلام و هشدار داده و ادارات تعطیل شوند؟ / الف
نظر خود را بنویسید